Op Koers

Op Koers is een korte groepsinterventie voor jeugdigen van 8 tot 18 jaar met een chronische ziekte. De cursus beoogt de veerkracht van de jeugdigen te vergroten door hen betere coping vaardigheden aan te leren. Daarnaast zijn er parallelle varianten voor de ouders van de betreffende jeugdigen en voor de broers en zussen.

Erkend als: 
Effectief volgens goede aanwijzingen
Op: 
Door: 
Deelcommissie Jeugdzorg en psychosociale/pedagogische preventie
Erkend als integraal vve-programma.: 
Momenteel in herbeoordeling: 
Deze erkenning is ouder dan 5 jaar. De erkenningscommissie beoordeelt deze interventie opnieuw.
Gericht op: 
Psychosociale problemen, Sociaal-emotionele ontwikkeling, Welbevinden
Leeftijd: 
8 tot en met 18 jaar
Doel: 
Preventie van problemen, Verminderen problemen
Methode: 
Groepsgerichte aanpak
Locatie: 
In een instelling
Uitvoering: 
Basisvoorziening

Doelgroep

Op Koers is een programma voor jeugdigen in de leeftijd van 8 tot 18 jaar met een chronische ziekte en hun ouders en broers en zussen (brussen). Onder een 'chronische ziekte' wordt een aandoening verstaan die is vastgesteld met behulp van medisch-wetenschappelijk onderzoek, die (nog) niet is te genezen en die tenminste drie maanden bestaat (Mokkink, Van der Lee, Grootenhuis, Offringa & Heymans, 2008). Voorbeelden zijn; diabetes, astma, jeugdreuma, epilepsie, coeliakie, cystic fibrosis, chronische darmziekten, nierziekten, bloedziekten, huidziekten en (aangeboren) hartafwijkingen. Daarnaast zijn er cursussen voor jeugdigen die behandeld zijn voor kanker.

Doel

Op Koers beoogt jeugdigen met chronische ziekten, alsmede hun ouders en hun broers/zussen, in staat te stellen de ziekte beter te hanteren en hen door middel van actieve copingsstrategieën te leren om zo goed mogelijk met de verschillende aspecten van de ziekte om te gaan. Dit om de zelfwaardering en het sociaal-emotioneel functioneren van deze jeugdigen te versterken en psychosociale problemen, zoals angst, somberheid en gedragsproblemen te voorkomen.

Aanpak

Het Op Koers programma bestaat momenteel uit negen cursussen voor jeugdigen met een chronische ziekte en die behandeld zijn voor kanker, brussen en ouders. Op Koers is een cognitief gedragstherapeutisch programma en bestaat uit wekelijkse groepsbijeenkomsten van 1,5 uur en duren zes weken (in het ziekenhuis). Tijdens deze bijeenkomsten wordt onder andere aandacht besteed aan het vinden van juiste informatie over de ziekte, ontspanning in stressvolle situaties, het omgaan met leeftijdsgenoten en piekeren. Hierbij worden technieken gebruikt die de coping strategieën van de jeugdigen versterken, zoals psycho-educatie, rollenspellen en relaxatie. Tegelijk volgen ouders de oudercursus waarin zij leren wat hun kind leert en hoe zij hun kind het beste kunnen ondersteunen. De cursussen voor de verschillende doelgroepen hebben eenzelfde opbouw en wetenschappelijke onderbouwing. De cursussen zijn gratis, worden begeleid door twee psychologen en vinden plaats in het ziekenhuis waar het kind onder behandeling is.

Onderbouwing

Kinderen met een chronische ziekte hebben grotere kans dan gezonde kinderen op het ontwikkelen van psychosociale problemen die hun welbevinden in de weg staan. Met Op Koers wordt de kans op psychosociale problemen verkleind door het aanleren van verschillende coping vaardigheden die de veerkracht van de jeugdigen alsook die van hun ouders kunnen versterken.

Onderzoek

In een multicenter gerandomiseerde studie is de effectiviteit van Op Koers onderzocht. 194 kinderen en hun primaire opvoeder werden geloot over drie condities; Op Koers (alleen kindcursus), Op Koers met aanvullende oudercursus, en een wachtlijst conditie. Het effect van de cursussen op het psychosociaal functioneren werd gemeten aan de hand van online vragenlijsten en vergeleken op de middellange (6 maanden) tot lange termijn (12 maanden). Deelname aan Op Koers had een positief effect op het psychosociaal functioneren en het toepassen van ziektegerelateerde coping vaardigheden. De oudercursus had een meerwaarde, vooral op de lange termijn en voor de meer kwetsbare kinderen.

Toelichting oordeel Erkenningscommissie

Op Koers is een helder en goed onderbouwd programma met een duidelijke noodzaak. Het effectonderzoek geeft goede aanwijzingen dat de face-to-face variant van Op Koers (geleid door twee psychologen) positieve effecten heeft op het psychosociaal functioneren van jeugdigen van 8 tot 18 jaar met een chronische ziekte en op het toepassen van ziektegerelateerde copingvaardigheden.

Meer weten?

Meer weten over deze interventie? Neem contact op met:

  • Ontwikkelaar

    AMC Emma Kinderziekenhuis
    Psychosociale Afdeling

  • Contactpersoon

    Drs. Linde Scholten
    Psycholoog Psychosociale afdeling, G8-224

    020 - 566 25 54

    020 - 566 56 74