Onderzoek naar corona en mentaal welbevinden

Het mentaal welbevinden van jongeren lijkt negatief beïnvloed door de coronapandemie. Vooral wanneer kinderen en jongeren weinig contact konden hebben met leeftijdsgenoten had dit negatieve gevolgen voor het mentaal welbevinden.

Resultaten samengevat

Mentale klachten verergerd

Mentale klachten leken in coronatijd vooral te zijn verergerd bij kinderen en jongeren met al bestaande mentale problemen. Mentale klachten zijn voornamelijk angst, depressieve gevoelens, eenzaamheid, stress en slaapproblemen.

Deze negatieve ontwikkeling leek tijdens de tweede lockdown sterker dan tijdens de eerste lockdown. Onderzoek suggereert ook dat hoe langer de pandemie duurde, hoe negatiever de gevolgen waren voor het mentaal welbevinden van alle kinderen en jongeren.

Tegelijkertijd voelde een groot deel van de jongeren van middelbare schoolleeftijd zich goed en is het onderzoek niet altijd even eenduidig. Zo rapporteren sommige onderzoeken tijdens de tweede lockdown meer mentale klachten, terwijl andere onderzoeken geen stijging laten zien. Er zijn helaas weinig studies gedaan naar kinderen tot 12 jaar. Daarnaast is er nog weinig bekend over de impact van de laatste lockdown (november 2021 tot en met januari 2022) en de versoepelingen. Wel zijn er signalen dat jongeren moeten wennen aan de (sociale) drukte na de coronacrisis en onzeker zijn over de achterstanden die ze hebben opgelopen.

Verbondenheid met leeftijdsgenoten als beschermende factor

Gedurende de hele pandemie leek de mate van verbondenheid met vrienden en leeftijdgenoten een belangrijke factor te zijn voor het mentaal welbevinden. Zo hadden adolescenten die tijdens de eerste lockdown meer verbondenheid hadden met hun vrienden minder last van internaliserende problemen dan leeftijdsgenoten die dat niet hadden.

Bovendien lijkt in de eerste fase van de pandemie de sluiting van de scholen een belangrijke factor te zijn geweest die van invloed was op het mentaal welbevinden van leerlingen in het primair, voortgezet, praktijk- en hoger onderwijs. Maar ook de avondklok heeft invloed gehad. Voornamelijk in de leeftijdsgroep 16 tot 22 jaar is een deel van de jongeren zich slechter gaan voelen.

De resultaten van veel studies, peilingen, enquêtes en analyses uit de periode maart 2020 - april 2022 heeft het NJi gebundeld in de overzichtsstudie Mentaal welbevinden van de jeugd: lessen uit de coronacrisis.

Overzicht onderzoeken

Gepubliceerd wetenschappelijk artikel of preprint

20 april 2023 –Maastricht Universiteit en Hogeschool Rotterdam
Impact of the Covid-19 pandemic on students with relatives with addiction problems: A longitudinal qualitative study

5 april 2023 – Universiteit Leiden en Erasmus Universiteit
Effects of COVID-19 pandemic on structural brain development in early adolescence

24 september 2022 - Universiteit Leiden
Trajectories of adolescent perceived stress and symptoms of depression and anxiety during the COVID-19 pandemic

7 juni 2022 - Erasmus Universiteit en Universiteit Utrecht
Socioeconomic Inequality in Online Home Schooling in the Early Phase ofthe COVID-19 Pandemic Predicts Adolescent Mental Wellbeing One YearLater

7 april 2022 - Universiteit Utrecht
Youth Sensitivity in a Pandemic: The Relationship Between Sensory Processing Sensitivity, Internalizing Problems, COVID-19 and Parenting

1 juni 2022 - Vrije Universiteit Amsterdam, Rijksuniversiteit Groningen, Accare Child Study Center
Ouders over afstandsonderwijs door COVID-19: effecten op kinderen met en zonder psychische problemen

26 mei 2022 - Vrije Universiteit Amsterdam, Emma Kinderziekenhuis, UvA, Universiteit Leiden, Levvel, Universiteit van Groningen, Radboud Universiteit Nijmegen
Internalizing Problems Before and During the COVID-19 Pandemic in Dutch Children and Adolescents with and without Pre-Existing Mental Health Problems 

15 mei 2022 - Vrije Universiteit Amsterdam, Emma Kinderziekenhuis UvA, Universiteit Leiden, Levvel, Universiteit van Groningen, Radboud Universiteit Nijmegen
The impact of lockdown during the COVID-19 pandemic on mental and social health of children and adolescents

5 april 2022 - Tilburg University
Mental health problems among Dutch adolescents of the general population before and 9 months after the COVID-19 outbreak: A longitudinal cohort study

19 maart 2022 - Universiteit Utrecht
The Impact of the COVID-19 Outbreak on Mental Wellbeing in Children with a Chronic Condition Compared to Healthy Peers

17 maart 2022 - Universiteit Utrecht
Examination of risk exposure models during COVID19 in relation to youth life satisfaction and internalizing symptoms

4 november 2021 - Vrije Universiteit Amsterdam, Emma Kinderziekenhuis UvA, Universiteit Leiden, Levvel, Universiteit van Groningen, Radboud Universiteit Nijmegen
The impact of lockdown during the COVID-19 pandemic on mental and social health of children and adolescents

1 november 2021 - Universiteit Utrecht
Gender-Specific Changes in Life Satisfaction After the COVID-19-Related Lockdown in Dutch Adolescents: A Longitudinal Study

10 oktober 2021 - Universiteit Utrecht    
Development of Parent-Adolescent Relationships During the COVID-19 Pandemic: The Role of Stress and Coping

26 augustus 2021 - Utrecht Universiteit, Universiteit van Amsterdam en Universiteit Leiden
Prepandemic Risk Factors of COVID-19-Related Concerns in Adolescents During the COVID-19 Pandemic

26 augustus 2021 - Universiteit UtrechtFriend Support and Internalizing Symptoms in Early Adolescence During COVID-19

24 augustus 2021 - Universiteit Leiden
Mood Variability Among Early Adolescents in Times of Social Constraints: A Daily Diary Study During the COVID-19 Pandemic

8 juli 2021 - Vrije Universiteit Amsterdam, Emma Kinderziekenhuis UvA, Universiteit Leiden, Levvel, Universiteit van Groningen, Radboud Universiteit Nijmegen
Mental and Social Health of Children and Adolescents With Pre-existing Mental or Somatic Problems During the COVID-19 Pandemic Lockdown

2 juni 2021 - Erasmus Universiteit
Mood and emotional reactivity of adolescents during the COVID-19 pandemic: short-term and long-term effects and the impact of social and socioeconomic stressors

8 april 2021 - Radboud Universiteit
The COVID-19 outbreak increases maternal stress during pregnancy, but not the risk for postpartum depression

3 februari 2021 - Erasmus Universiteit Rotterdam    
Perceived stress as mediator for longitudinal effects of the COVID-19 lockdown on wellbeing of parents and children

16 oktober 2020 - Universiteit Leiden    
Does the COVID-19 pandemic impact parents' and adolescents' well-being? An EMA-study on daily affect and parenting

30 augustus 2020 – Erasmus Universiteit
COVID-19 related anxiety in children and adolescents with severe obesity: A mixed-methods study

Onderzoek volgens wetenschappelijke methodiek

19 juli 2023 – Stichting Alexander
Terug naar 'normaal': hoe doe je dat?

13 juli 2023 - Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
Voortgangsrapportage Nationaal Programma Onderwijs

4 juli 2022 – RIVM, Trimbos Instituut en GGD GHOR
Monitor Mentale gezondheid en Middelengebruik Studenten hoger onderwijs

12 oktober 2021 – Inspectie van het Onderwijs
Onderzoeken naar de effecten van de coronacrisis op het onderwijs

18 januari 2021 - UvA
Hoe gaan Nederlandse gezinnen om met COVID-19?

2 juli 2020 - Verwey-Jonker Instituut & Crisisfonds voor Kwetsbare Kinderen
Wat helpt kwetsbare kinderen die tijdens de coronacrisis thuis zijn?

25 juni 2020 - RIVM en UvA
Impact van corona op jongeren

21 juni 2020 - Unicef, Trimbos Instituut, Universiteit Utrecht & Stichting Alexander
Geluk onder druk?

Analyse registratiedata

6 maart 2023 - Nivel
Kort-cyclisch Cijferoverzicht gezondheidsmonitor COVID-19

9 november 2022 - CBS
CBS Jeugdmonitor 2022

12 september 2022 - Nivel
Voorschrijven van psychofarmaca door de huisarts tijdens de coronapandemie

26 april 2022 - CBS
1 859 zelfdodingen in 2021, 36 meer dan in 2020

11 maart 2022 - Nivel
Gevolgen corona in de huisartsenpraktijk

14 januari 2021 - 113 zelfmoordpreventie
Meer suïcides onder jongvolwassenen tussen 20 en 30 jaar

10 november 2022 - Kinderrechtencollectief
Kinderrechten in cijfers 2020

7 april 2021 – Trimbos en Nederlandse zorgautoriteit
Analyse van de gevolgen van de coronacrisis voor de geestelijke gezondheidszorg

9 maart 2021 - Nederlandse zorgautoriteit
Gevolgen van de coronacrisis voor verwijzingen naar de geestelijke gezondheidszorg

27 januari 2021 - De Kindertelefoon
Wat kinderen bezighoudt in coronatijd

5 januari 2021 - 113 Zelfmoordpreventie
Gespreksonderwerpen in de hulplijn van 113 Zelfmoordpreventie voor en tijdens COVID-19

16 juli 2020 - De Kindertelefoon
Handout Eenzaamheid

Periodieke peiling

31 mei 2023 - RIVM en GGD GHOR
Kwartaalonderzoek jongeren

27 maart 2023 - RIVM en GGD GHOR
Corona Gezondheidsmonitor Jongvolwassenen 2022

29 september 2022 - CBS
Vooral jongeren emotioneel eenzaam in 2021

23 september 2022 - RIVM en GGD GHOR
Resultaten onderzoek gedragsregels en welbevinden

14 september 2022 - Universiteit Utrecht, Trimbos Instituut en SCP
HBSC 2021: Gezondheid en welzijn van jongeren in Nederland

29 juni 2022 - RIVM, GGD GHOR en CBS
Risico op angststoornis of depressie onder jongvolwassenen toegenomen

1 juni 2022 - CBS
Mentale gezondheid jongeren afgenomen

24 mei 2022 - GGD GHOR
Middelbare scholieren minder gelukkig dan voor de coronacrisis

20 april 2022 - CBS
Geluksgevoel bij jongvolwassenen afgenomen

18 maart 2022 - CBS
Welzijn; kerncijfers, persoonskenmerken

2 maart 2022 - CBS
1 op 5 werkende jongeren ervaart werkstress

1 februari 2022 - CJP en LAKS
Cultuur rapportage

16 september 2021 - Gemeente Utrecht
Jeugd in coronatijd onderzoek

5 maart 2021 - CBS
Ervaren psychische ongezondheid in 2020 gelijk aan eerdere jaren

1 maart 2021 - Radboud Universiteit
Welzijn studenten onder druk door corona

1 maart 2021 - IGZJ
Onvoldoende tijdige en juiste hulp voor jongeren met ernstige psychische problemen

18 januari 2021 - ISO en Studenten Onderzoeken Samen
Lieve Mark: Onderzoek naar welzijn, behoeftes en meningen van studenten tijdens de coronapandemie

4 december 2020 - SCP
Welbevinden ten tijde van Corona

18 oktober 2020 - Emma Kinderziekenhuis Amsterdam UMC
Coronamaatregelen maken jongeren angstiger en somberder

16 oktober 2020 - Open Up
Mentale gezondheid in de tweede coronagolf

21 april 2020 - Mee NL
Kwetsbare jongeren in coronatijd

Eenmalige peiling

9 juni 2022 - RIVM
Ervaren vrijheid in een periode van versoepelingen

15 maart 2022 - Erasmus Universiteit
De impact van de avondlockdown op de mentale en fysieke gezondheid van studenten

22 december 2021 - CBS
Vaker werkstress bij mbo-gediplomeerden met zorgopleiding

14 december 2021 - CBS
Bijna helft jongeren ervoer uitsluitend negatieve invloed van coronacrisis

15 oktober 2021 - Erasmus Universiteit
Aandacht voor het welzijn van jonge mensen

20 juli 2021 - VGN
VGN Jongeren met een beperking na corona

3 maart 2021 - SCP
Een jaar met corona

1 maart 2021 - GGD IJsselland
Impact van Corona op jongeren

11 februari 2021 - ResearchNed in opdracht van ISO
Ervaringen van studenten met onderwijs en toetsen op afstand tijdens corona

20 november 2020 - De Kinderombudsman
De coronacrisis brengt de kloof in levensgeluk tussen Nederlandse kinderen scherp in beeld

19 november 2020 - I&O Research
Veel jongeren voelen zich nu slechter dan voor de coronacrisis

16 november 2020 - Terre des Hommes
Nederlandse ouders maken zich grote zorgen over impact corona op kinderen

5 november 2020 - JongPIT
Corona effect analyse voor jongeren met een chronische aandoening

17 augustus 2020 - VICE Nederland
Dit is hoe jullie nu tegen het studentenleven aankijken

6 juni 2020 - EenVandaag
Jonge mensen en de coronacrisis

3 juni 2020 - Save the Children
En wij dan… de mening van 1.500 mbo-jongeren in coronatijd

2 juni 2020 - Open Universiteit, Aeres Hogeschool Wageningen en ECBO
Wat is de impact van COVID-19/Social distancing op de mbo-student?

11 mei 2020 - Mulier Instituut
Beweeggedrag van kinderen in tijden van corona

22 april 2020 - JOBMBO
Mbo-student tevreden over onderwijs op afstand, maar kampt ook met stress en onzekerheid

31 maart 2020 - Team Alert
7 op de 10 jongeren maakt zich zorgen over de coronacrisis

Literatuuronderzoek

30 oktober 2020 - SCP
Coronakompas

26 september 2020 - Dokters voor kinderen
Gevolgen op de fysieke, cognitieve, emotionele en sociale ontwikkeling van kinderen

7 juli 2020 - SCP
Verwachte gevolgen van corona voor de psychische gezondheid

29 juni 2020 - JOGG en iResearch
Impact coronamaatregelen op kinderen en jongeren

28 mei 2020 - Unicef
Coronacrisis en kinderen en jongeren in Nederland

Bekijk meer resultaten van onderzoek naar de gevolgen van de coronatijd.