Week van Gelijke Kansen: 'Sta stil bij je vooroordelen'

Kansenongelijkheid onder kinderen staat centraal tijdens de Week van Gelijke Kansen, van 3 tot en met 9 november. Op de NJi-pagina Gelijke kansen voor kinderen en jongeren vind je informatie over de oorzaken en gevolgen van kansenongelijkheid en wat we daaraan kunnen doen. Lieke Salomé: 'Het idee dat iedereen zijn eigen kansen kan creëren, klopt niet altijd.'

Niet alle kinderen krijgen dezelfde kansen om zich te ontwikkelen en mee te doen in de samenleving. 'Meritocratie is daarbij een onderliggend probleem', vertelt Lieke Salomé van het NJi. 'Dat is het in Nederland heersende idee dat iedereen gelijke kansen heeft en dat je het kunt maken als je maar hard genoeg je best doet. Lukt dat niet, dan heb je het aan jezelf te danken.'

'Maar het idee dat iedereen zijn eigen kansen kan creëren, klopt niet altijd. Het maakt wel degelijk uit in wat voor gezin je wieg stond, welk netwerk je ouders hebben, of je een rustige plek hebt om te leren, en of er geld is voor bijles of sport.'

Om alle kinderen en jongeren gelijke kansen te geven moet er gewerkt worden aan meerdere factoren. Zoals de drie belangrijke factoren: opvattingen over anderen en gedrag, omgeving en startpositie, en als laatste systeem voorzieningen en beleid.

Opvattingen over anderen

'Kinderen worden soms anders behandeld door hulpverleners, leerkrachten of andere volwassenen. Dat kan onder andere te maken hebben met hun sociaaleconomische positie, gender, klasse of afkomst. Een voorbeeld is stagediscriminatie, waarbij jongeren niet worden aangenomen vanwege een niet-Nederlandse achternaam. Maar ook jonge kinderen ervaren dit verschil. Kinderen met een migratieachtergrond krijgen vaker het label gedragsstoornis wanneer het gedrag als 'afwijkend' wordt gezien dan kinderen met een Nederlandse achtergrond met hetzelfde gedrag.'

Volgens Salomé heeft discriminatie grote invloed op het zelfvertrouwen en de eigenwaarde van kinderen en jongeren. Oog hebben voor deze impact, zeker als volwassene, is een eerste stap in het tegengaan van kansenongelijkheid. 'En stilstaan bij je eigen vooroordelen en deze nader onderzoeken.'

Omgeving en startpositie

Ook het gezin en de omgeving waarin je opgroeit, beïnvloeden de kansen die je krijgt. Kinderen die in armoede leven, hebben vaak geen geld voor bijles of een eigen plek om huiswerk te maken. Sommigen gaan zelfs zonder ontbijt naar school. Ze doen ook minder vaak aan sport of muziekles. 'Dat laatste heeft invloed op hun talentontwikkeling, terwijl dat juist belangrijk is voor kinderen die moeite hebben op school. Als leren lastig is, helpt het om ergens anders zelfvertrouwen uit te halen. Bijvoorbeeld door goed te zijn in sport of muziek.'

Ook het netwerk van ouders is belangrijk. Denk aan een buurvrouw die helpt met naar school brengen of een oom die meedenkt over een vervolgopleiding.

'Als ouders weinig tijd of ruimte hebben, is een netwerk ook belangrijk om te leren hoe dingen werken en hoe mensen met elkaar omgaan. Kinderen die dit beter weten kunnen zich makkelijker bewegen in allerlei omgevingen, zoals op school, op de sportclub of op hun stage. Wat zeg je wel of niet? Wat schrijf je in een sollicitatiebrief? Zulke dingen leer je ook van een coach, jongerenwerker of familielid.'

Kritisch kijken naar systemen

Ook systemen en voorzieningen kunnen ongelijkheid vergroten. Bijvoorbeeld de vroege selectie in het onderwijs, waarbij leerlingen al jong op niveau worden ingedeeld. Dat pakt vaak ongunstig uit voor kinderen met een minder sterke sociaaleconomische positie. Leerkrachten kunnen bij hen sneller denken dat ze een hoger schoolniveau niet aankunnen, doordat ze thuis minder hulp krijgen.

'Om gelijke kansen te bevorderen, is het belangrijk kritisch te kijken naar zulke systemen en te voorkomen dat ze uitsluiting veroorzaken', zegt Salomé. Daarnaast is het goed om 'ongelijk' te investeren: extra geld vrijmaken voor bijvoorbeeld een schoolontbijt of sport- en muzieklessen voor kinderen die dat nodig hebben.'

Meer informatie

NJi-pagina Gelijke kansen voor kinderen en jongerenInfographic Gelijke kansen: drie belangrijke factorenWebsite Week van Gelijke Kansen