De huidige knelpunten laten zien dat de jeugdbescherming effectiever en slimmer moet worden georganiseerd. Het huidige stelsel is complex en knelt, een kwestie die momenteel maatschappelijk heel erg leeft. Welke ideeën zijn er voor de toekomst van de jeugdbescherming?
De jeugdbescherming nu: knelpunten
De huidige jeugdbescherming kent verschillende grote knelpunten. Veel ouders en jongeren zijn ontevreden, organisaties kampen met personeelsverloop- en verzuim, en gezinnen moeten veel te lang wachten op passende hulp. De problemen zijn dermate groot dat het nodig is om de sector grondig te hervormen. Door een andere manier van organiseren en werken, kunnen de betrokken gezinnen daadwerkelijk de hulp krijgen die zij hard nodig hebben.
Het NJi draagt ideeën aan voor een toekomstscenario in Nieuwe opzet bescherming jeugd en gezin.
Toekomstscenario jeugdbescherming
Om te komen tot nieuwe manieren van organiseren en werken, is in maart 2021 een toekomstscenario kind- en gezinsbescherming opgesteld, in opdracht van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en de ministeries van Justitie en Veiligheid en Volksgezondheid, Welzijn en Sport. De basisprincipes van het scenario zijn: gezinsgericht, rechtsbeschermend en transparant, eenvoudig en lerend.
Het toekomstscenario schetst op hoofdlijnen hoe de jeugdbescherming er over zo'n 5 tot 10 jaar uit zou kunnen zien. In het kort:
- Er is één vast gezicht binnen het lokaal team dat zo nodig samen optrekt met een professional uit het op te richten Regionaal Veiligheidsteam. Het gezin krijgt dus een vaste professional of een vast duo dat gedurende de periode van hulpverlening bij hen betrokken blijft.
- In het Regionaal Veiligheidsteam zijn functies van de Gecertificeerde Instellingen, Veilig Thuis en de Raad voor de Kinderbescherming samengebracht. Professionals werken in teamverband, dichtbij het gezin.
- Dicht bij deze professionals en gezinnen staat een netwerk van specialisten met kennis van kinderen, volwassenen en specifieke uitingsvormen van geweld. Uitgangspunt is dat professionals een lerende omgeving vormen.
Advies RSJ
De Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming (RSJ) heeft op verzoek van de overheid advies uitgebracht over het toekomstscenario. Hiervoor heeft het in mei 2021 een visietafel met experts georganiseerd.
De RSJ doet vier aanbevelingen:
- Maak duidelijker hoe het scenario de knelpunten van het huidige stelsel oplost.
- Stel kinder- en mensenrechten centraal.
- Beleg de verantwoordelijkheid voor het gedwongen kader bij de Rijksoverheid.
- Laat het perspectief van kind en ouder leidend zijn in de uitvoering van jeugdbeschermingsmaatregelen.
Lees meer in het Advies Jeugdbescherming in de toekomst.
RSJ heeft voor het advies verschillende experts geraadpleegd. Zij hebben hun visie beschreven in verschillende position papers.
Advies NJi
Ook het NJi werd gevraagd om te reageren op het toekomstscenario. Het NJi ziet dat het scenario veel van de kernelementen borgt, die belangrijk zijn voor een goed werkend jeugdbeschermingsstelsel. Maar het heeft ook kanttekeningen. Lees meer in Kernelementen bescherming kwetsbare kinderen: wat biedt het toekomstscenario?.
De VNG gaf haar reactie op het advies van de RSJ. De VNG kan zich vinden in de meeste aanbevelingen, maar is het niet eens met de aanbeveling om de verantwoordelijkheid voor het gedwongen kader uitsluitend bij de rijksoverheid te beleggen. Lees meer in de VNG-reactie op het RSJ-advies.
Proeftuinen
In november 2021 zijn zes proeftuinen gestart. In de proeftuinen gaan wijkteams samen met de Raad voor de Kinderbescherming, Gecertificeerde Instellingen en Veilig Thuis-organisaties aan de slag met het onderzoeken, leren en ontwikkelen van nieuwe werkwijzen in lijn met het toekomstscenario.
