Van zorgen over ABA naar werken aan welzijn van kind met autisme

Er is geen eenduidig antwoord op de vraag of Applied Behavior Analysis (ABA) een geschikte behandeling is voor kinderen met autisme. Eventuele toepassing ervan vraagt een zorgvuldige afweging. Dat blijkt uit het rapport 'Goede zorg voor kinderen met autisme; kan ABA daar een rol in spelen?' van het Nederlands Jeugdinstituut.

Er zijn veel zorgen over behandelingen die gebruikmaken van ABA. De toepassing bij kinderen met autisme heeft uitgesproken voor- en tegenstanders. ABA is gericht op het analyseren en veranderen van gedrag. Volgens sommigen is het een nuttige behandeling; volgens anderen is ABA een manier om gewenst gedrag af te dwingen. Er zijn tegenstanders die pleiten voor een verbod op de toepassing van ABA.

Diffuse behandeling

ABA is een diffuse behandeling, aldus het rapport. De behandeling wordt bij verschillende doelgroepen ingezet, voor verschillende doelen en op verschillende manieren. Bovendien zijn de onderliggende principes deel van elke opvoeding. Daardoor is het niet goed mogelijk om algemene uitspraken te doen over regulering of een verbod.

Daarnaast betwijfelt het NJi of regulering of een verbod leidt tot een oplossing. Het vraagstuk ligt namelijk niet zo zeer bij de gebruikte techniek, maar bij hoe deze wordt toegepast en het doel waarvoor de techniek wordt gebruikt. Onder die vragen schuilt een bredere waardendiscussie: hoe doen we recht aan de behoeften en eigenheid van kinderen die de wereld anders beleven?

Drie principes

Volgens professionals en ervaringsdeskundigen die hebben meegewerkt aan het onderzoek zijn drie principes belangrijk bij de toepassing van ABA.

• straffen mag nooit onderdeel zijn van de behandeling
• de behandeling mag nooit gericht zijn op het maskeren van autistische kenmerken
• het vergroten van het welbevinden van het kind moet centraal staan

Deze principes vragen om concretere vertaling. Met name bij het laatste punt is niet altijd duidelijk wat het welbevinden van een kind vergroot en of een behandelaar dat goed in kan schatten.

Ethisch kader voor zorg

Om te komen tot een concrete vertaling is een ethisch kader nodig voor zorg aan kinderen met autisme. Dat moet ontwikkeld worden in nauwe samenwerking met ervaringsdeskundige professionals. In samenhang met dat ethische kader kunnen kwaliteitskaders en handreikingen worden opgesteld en kunnen aanbieders, gemeenten en toezichthouders afspraken maken over de eventuele toepassing van ABA. Daarbij is het essentieel om structureel ervaringsdeskundige professionals te betrekken.

Met dit rapport hoopt het NJi ruimte te maken voor een constructieve dialoog over wat kwaliteit van zorg inhoudt voor kinderen met autisme en welke rol ABA daarin kan spelen. Want uiteindelijk draait het altijd om dezelfde kernvraag: wat is goed voor kinderen?

Meer informatie

Rapport Goede zorg voor kinderen met autisme; kan ABA daar een rol in spelen?De aanbiedingsbrief bij het rapport