Het piramideraamwerk: schoolbrede aanpak voor schoolaanwezigheid

Vijf uitgangspunten voor het systematisch samen werken aan schoolaanwezigheid

In het piramideraamwerk staat de ontwikkeling van elke leerling centraal, vanuit een positief pedagogisch klimaat. De aanpak kent vijf uitgangspunten: 

• Ondersteuning bieden op basis van behoeften van alle kinderen
• Gericht op het hele systeem, niet alleen op individuele kinderen
• Gericht op preventie in plaats van pas ingrijpen bij verzuim
• Werken als team: data-gestuurd en oplossingsgericht
• Gebruik maken van evidence based interventies

Het Piramideraamwerk voor schoolaanwezigheid is gebaseerd op het Multi-Dimensional Multi-Tiered System of Supports Model (MD-MTSS) van Graczyk en Kearney. 

Het piramideraamwerk gaat niet alleen over individuele leerlingen, maar ook over trends die gezien worden bij groepen leerlingen. Het helpt om factoren te identificeren die aanwezigheid bevorderen of belemmeren op het niveau van school, omgeving, gezin en leerling. Lees meer hierover bij Invloeden die schoolaanwezigheid bevorderen en belemmeren.

Drie niveaus van aanwezigheid met bijpassende aanpak

Het piramideraamwerk kent een opbouw met drie niveaus: goede aanwezigheid, beginnend verzuim en aanhoudend en ernstig verzuim. Voor elk niveau zijn streefpercentages aangeduid, maar dit is geen rigide norm. Een school bepaalt zelf de doelen en gewenste resultaten per niveau. Want het is de school die het beste weet wat past bij de leerlingpopulatie en de context. Voor elk niveau biedt het raamwerk een bijpassende aanpak.

Niveau 1: goede aanwezigheid

Op dit niveau gaat het om verreweg de meeste leerlingen. Volgens de wetenschappelijke publicaties over het piramideraamwerk kun je streven naar tenminste 80% van alle leerlingen. Het streefdoel is dat deze groep leerlingen een schoolaanwezigheid heeft van minimaal 95%. De bijpassende aanpakken gelden dan ook voor álle leerlingen, bijvoorbeeld:

• Werken aan positief schoolklimaat.
• Aandacht voor sociaal-emotionele ontwikkeling.
• Schoolbrede programma's voor welbevinden en sociale veiligheid.

Lees meer in het kennisdossier Sterke basis in en rond school.

Niveau 2: beginnend verzuim

Bij dit niveau is het streefdoel dat niet meer dan 15% van het totaal aantal leerlingen beginnend verzuim heeft. De onderwijsdeelname kan dan bijvoorbeeld liggen tussen 90% en 95% van de onderwijstijd. Deze groep vraagt een meer gerichte aanpak, bijvoorbeeld:

• Intensivering van mentorgesprekken.
• Ondersteuning aan specifieke klassen of jaarlagen.
• Ondersteuning rond specifieke obstakels van individuele leerlingen of groepjes leerlingen, zoals faalangst rond toetsen.

Lees meer hierover bij Samen met collega's werken aan een positief en veilig schoolklimaat.

Niveau 3: aanhoudend en ernstig verzuim

Niveau 3 draait om een kleine groep leerlingen. Het streefdoel is dat deze groep uit niet meer dan 5% van het totaal aantal leerlingen bestaat en dat het verzuim niet groter is dan 10% van de onderwijstijd. Leerlingen missen tussen de 10%, tot soms wel 100% van de onderwijstijd door regelmatig verzuim, of lang aanhoudend verzuim. Bij deze leerlingen is een intensieve en vaak individuele aanpak nodig, zoals:

• Intensieve ouderbetrokkenheid.
• Structurele samenwerking met leerplicht, jeugdgezondheidszorg en jeugdhulpverlening.
• Maatwerktrajecten en onderwijszorgarrangementen.

Lees meer bij Onderwijs-zorgarrangementen.

Aan de slag met het piramideraamwerk schoolaanwezigheid

Wil je op school aan de slag met het piramideraamwerk schoolaanwezigheid? Zorg dan dat je start met een goed basis:

• Zijn de doelen helder en is de voorbereiding voldoende op orde zodat er duurzame resultaten behaald kunnen worden?
• Zijn de aanpak, rollen en taken binnen de school helder?
• Zijn de benodigde data inzichtelijk?

Is de basis in orde? Dan kun je aan de slag met het piramideraamwerk schoolaanwezigheid.

Meer informatie

Aan de slag met schoolaanwezigheid (Steunpunt Passend Onderwijs)Kennisbank van Ingrado over Aanwezigheid