De impact van de manosphere

Wat is de manosphere?

De manosphere (manosfeer in het Nederlands) is een verzamelnaam voor een online netwerk van websites, fora, sociale media-accounts en podcasts waarin mannelijkheid en de positie van mannen centraal staan. Deze beweging is actief op platformen zoals YouTube, TikTok, Reddit en X. 

Binnen de manosphere delen mannen veel content over onderwerpen als gezondheid, zelfontwikkeling, daten, mannelijkheid, identiteit en carrière. Dit lijkt vaak onschuldige of zelfs motiverende content, gericht op het aanleren van discipline, zelfvertrouwen en verantwoordelijkheid. Jongeren kunnen zich aangetrokken voelen tot deze boodschap van persoonlijke groei, zeker als ze op zoek zijn naar richting of houvast.

Deze content lijkt op het eerste gezicht positief. Maar hieronder liggen vaak schadelijke overtuigingen. Wie zich meer verdiept in de manosphere, wordt vaker geconfronteerd met vijandige ideeën over vrouwen, feminisme en maatschappelijke gelijkheid. Vrouwenhaat, of misogynie, komt in verschillende vormen voor. Van subtiele minachting voor vrouwen tot openlijk seksistische uitspraken.

Veelgebruikte termen binnen de manosphere

De rol van influencers 

Binnen de manosphere spelen influencers een belangrijke rol. Deze influencers richten zich vaak op zelfverbetering, 'echte' mannelijkheid of het verslaan van het systeem. Daarmee bedoelen ze bijvoorbeeld het feminisme, beleid of andere sociale structuren, waarvan zij vinden dat die mannen benadelen. Ze spelen in op de zorgen van jongens en jonge mannen over identiteit, erbij horen en de toekomst. 

Voor jongeren met vragen over hun plek in de wereld of hun relatie tot anderen, zijn deze influencers laagdrempelig, herkenbaar en consistent. Ze delen vaak persoonlijke verhalen. De algoritmes van sociale media zorgen er bovendien voor dat wie zo'n filmpje aanklikt, al snel wordt blootgesteld aan vergelijkbare content. Door deze herhaling lijken deze influencers betrouwbaarder. Vaak wordt deze content steeds extremer. Zo krijgen jongeren op hun sociale media een tijdlijn zonder nuance te zien.

Wat maakt jongens kwetsbaar voor de manosphere?

De puberteit staat in het teken van de identiteitsontwikkeling. Jongeren zijn actief op zoek naar antwoorden op vragen als: Wie ben ik? Waar hoor ik bij? Wat is mijn waarde? In deze zoektocht zijn jongeren gevoelig voor invloeden van buitenaf. Vooral wanneer er sprake is van onzekerheid, afwijzing of een gebrek aan positieve bevestiging vanuit hun directe omgeving.

De zwart-witte wereldbeelden die mensen in de manosphere presenteren, kunnen houvast bieden in een periode van onzekerheid. In de manosphere zijn er duidelijke rollen en hiërarchieën. Maar ook vijandbeelden.

Is de manosphere zorgelijk?

Het hoeft niet direct zorgelijk te zijn als een jongere in aanraking komt met bepaalde ideeën binnen de manosphere. In de puberteit zoeken jongeren vaak de grenzen op en nemen ze afstand van hun opvoeders. In deze fase ontwikkelen ze hun eigen normen en waarden, en experimenteren ze met hun identiteit. Soms brengt dat het omarmen van uitgesproken of extreme denkbeelden met zich mee. Dat hoort bij hun ontwikkelingsfase en is iets wat elke generatie op zijn eigen manier doormaakt.

De rigide invulling van mannelijkheid in de manosphere kan een negatieve invloed hebben op de ontwikkeling van jongens. Zo wordt het tonen van kwetsbaarheid ontmoedigd. Ook is er weinig ruimte voor empathie naar elkaar, en naar vrouwen. Dit zijn belangrijke vaardigheden voor het aangaan en onderhouden van warme en gezonde relaties.

Het wordt extra zorgelijk als de omgeving van een jongere de denkbeelden van de manosphere niet bevraagt of nuanceert. Jongeren kunnen terechtkomen in een bubbel, waarin deze ideeën als absolute waarheid worden gezien, zonder ruimte voor kritisch denken of andere perspectieven. Er ontstaat dan een risico op zorgwekkende radicalisering. Juist daarom is het belangrijk dat de omgeving in contact blijft, betrokken is, en ruimte biedt voor verkenning en gesprek.

Meer informatie

• Emancipator zet zich in voor het betrekken van jongens en mannen bij het bevorderen van gendergelijkheid en het voorkomen van geweld. Je vindt hier projecten, trainingen en informatie over positieve mannelijkheid.
• LEFgozers is een educatief programma dat jongens stimuleert om na te denken over mannelijkheid, emoties en respectvolle relaties. Gericht op scholen en jongerenwerk.
• Hoe influencers geweld tegen vrouwen normaliseren: 'Sterk worden in de gym en vrouwen domineren'. Onderzoeksartikel van Pointer over hoe bepaalde influencers via social media schadelijke ideeën verspreiden over mannelijkheid, macht en vrouwen, met concrete voorbeelden en analyses.
• Wat is er aan de hand met jonge mannen? LUBACH gaat in dit fragment in op de aantrekkingskracht van personen zoals Andrew Tate en de invloed van de manosphere op jonge mannen.