Hoe herken je 'normale' en 'ernstige' opvoedproblemen?

Professionals

De opvoedvragen, -problemen en -zorgen van ouders variëren per gezin, tijdsbestek en sociale omstandigheden. De ontwikkelingsleeftijd van kinderen is verbonden aan bepaalde opgaven in de opvoeding. Professionals moeten hiervan op de hoogte zijn om ouders goed te kunnen begeleiden.

In onderstaande tabel is aan de hand van ontwikkelingsfasen een overzicht weergegeven van 'normale' en 'ernstige' opvoedproblemen.

± 0 - 2 jaar

Belangrijke opvoedmilieus: gezin, opvang

Ontwikkelingsopgave kind Opvoedingsopgave ouder
  • fysiologische zelfregulatie
  • veilige hechting
  • exploratie
  • autonomie en individuatie
  • soepele verzorging
  • sensitieve en responsieve interactie bieden
  • beschikbaarheid
  • ruimte en steun geven
'Normale' problemen Ernstige problemen
  • voedingsproblemen
  • slaapproblemen
  • scheidingsangst
  • angst voor vreemden, donkerte en geluiden
  • eet- of slaapstoornis
  • reactieve hechtingsstoornis
  • huilbaby

± 2 - 4 jaar

Belangrijke opvoedmilieus: gezin, opvang, (voor)school

Ontwikkelingsopgave kind Opvoedingsopgave ouder
  • uitdrukkingsvaardigheden (onder andere taal)
  • constructieve omgang met leeftijdsgenoten
  • internaliseren van eisen (waaronder zindelijkheid)
  • sekserol-identificatie
  • sensitiviteit voor cognitief niveau
  • positieve bevestigende omgang
  • omgaan met ambiguïteit kind
  • disciplinering
'Normale' problemen Ernstige problemen
  • angst voor vreemden, donkerte, geluiden
  • koppigheid
  • driftbuien
  • agressie
  • ongehoorzaamheid
  • druk gedrag/overactiviteit
  • angst in samenhang met sekserol en identiteit
  • niet zindelijk
  • scheidingsangst
  • fobische/sociale angststoornis
  • stoornis in taal, spraak, motoriek
  • encopresis
  • ADHD
  • gedragsstoornis beperkt tot gezin
  • oppositionele gedragsstoornis jonge kind

± 5 - 12 jaar

Belangrijke opvoedmilieus: gezin, school, vriendengroep, verenigingen

Ontwikkelingsopgave kind Opvoedingsopgave ouder
  • decentratie
  • schoolvaardigheden
  • ijver ('industry')
  • acceptatie door leeftijdsgenoten
  • gelegenheid geven voor omgang met leeftijdgenoten
  • schools onderricht
  • waardering voor schoolwerk
  • democratische en warme opvoedingsstijl
'Normale' problemen Ernstige problemen
  • ruzies
  • concentratieproblemen
  • laag prestatieniveau
  • schoolweigering
  • stelen of vandalisme als incident
  • ritualistisch gedrag
  • enuresis
  • stoornissen ni schoolvaardigheden
  • sociale terugtrekking
  • persistente schoolweigering
  • stoornissen in geslachtsidentiteit
  • gedragsstoornis of vroege delinquentie
  • neurosen en somatoforme stoornis

± 12 - 19 jaar

Belangrijke opvoedmilieus: gezin, school, vrienden, werkkring, andere sociale contacten

Ontwikkelingsopgave kind Opvoedingsopgave ouder
  • emotionele (en praktische) zelfstandigheid
  • omgaan met eigen en andere sekse
  • ontwikkeling van waardesysteem
  • persoonlijke identiteit, school, beroep en samenleving
  • emotionele steun bieden
  • tolerantie voor experimenten
  • leeftijdsadequate grenzen stellen
  • voorbeeldfunctie vervullen
  • meer symmetrische relatie met kind aangaan
'Normale' problemen Ernstige problemen
  • gebruik psychoactieve stoffen (alcohol, drugs)
  • twijfels over identiteit en/of toekomst
  • problemen met uiterlijk
  • problemen met autoriteiten
  • incidenteel spijbelen
  • problemene door alcohol, drugs
  • stoornis in de identiteit
  • anorexia en boulimia (nervosa)
  • problemen bij seksuele oriëntatie
  • suïcide
  • oppositionele gedragsstoornis puber
  • gedragsstoornis in groepsverband
  • delinquentie
  • schooluitval

Overgenomen uit: Van Yperen, T. (2009). Betere ketens. In D. Graas, T. Liefaard, C. Schuengel, W. Slot en H. Stegge (Red). De Wet op de jeugdzorg in de dagelijkse praktijk (pp. 91-110). Houten: Bohn Stafleu van Loghum.

Lees ook

Alle pagina's over opvoeden en ouderschap

Foto Caroline Vink

Vragen? Neem contact op met:

Drs. Caroline Vink

senior beleidsadviseur
c.vink@nji.nl