Puber | School: leren en zelfstandig werken

Op school leert je kind stap voor stap plannen, organiseren, leren en zelfstandig werken. Vaak krijgen kinderen in de bovenbouw van de basisschool huiswerk mee om hieraan te wennen. Ze krijgen hierdoor niet alleen kennis. Maar ze leren ook hoe ze kunnen leren. Als ouder kun je je kind hierbij ondersteunen.

Leren op school

Op school leren kinderen verschillende dingen. Denk bijvoorbeeld aan het lezen van teksten, geschiedenis of Engelse woordjes. Voor zulke taken moet je kind informatie gebruiken of informatie onthouden. Er is heel veel informatie. En je kind moet nog leren hoe het hiermee om moet gaan. Denk aan concentreren, plannen, informatie zoeken op internet en informatie ordenen. Elk kind leert anders en in een eigen snelheid. Als ouder kun je je kind hierbij ondersteunen.

In groep 6 had mijn zoon zijn eerste topografietoets. 'Morgen is het', zei hij. 'Oh, heb je dan al geleerd?', vroeg ik. 'Ja, op school', was het antwoord. Maar toch had hij een heel slecht cijfer. 'Ik ben slecht in topo', was zijn conclusie. Maar hij bleek nog niet te weten wat 'leren' betekende. Hij had wel zijn opdrachten gemaakt, maar had het niet uit zijn hoofd geleerd. Bij de volgende toets hebben we hem geholpen met leren: alles doorkijken, de kaart zelf tekenen en dan alles noemen zonder te kijken. Hij merkte dat het hielp en kreeg daardoor zelfvertrouwen om te leren.

Wat hebben kinderen nodig bij het leren?

Informatie onthouden

Moet je kind woordjes leren? Of heeft het een toets voor topografie? Om alle informatie te onthouden, is het vaak niet genoeg om het alleen door te lezen. Het helpt om:

• De woordjes of steden op te schrijven. Door te schrijven onthoud je kind het beter.
• Samen te bedenken wat je kind al weet. Bijvoorbeeld bedenken wat je kind weet over een stad waarover die moet leren of wie daar woont.
• Ezelbruggetjes te bedenken, zodat je kind iets anders heeft om een woord te herinneren. Bijvoorbeeld een rijmwoord.
• Je kind te overhoren. Vraag bijvoorbeeld: Wat is de hoofdstad van Gelderland? En welke stad ligt daarnaast?
• Een paar keer te herhalen. Drie keer een kwartier leren werkt vaak beter dan één keer een uur.

Informatie gebruiken

Moet je kind een werkstuk maken? Dan moet het eerst de informatie in een tekst begrijpen en daarna gebruiken. Het is belangrijk dat je kind leert om het verschil te zien tussen de belangrijkste informatie en de minder belangrijke informatie. Je kunt je kind helpen door:

• Je kind na het lezen te laten vertellen waar de tekst over gaat. Als een kind eerst hardop vertelt wat belangrijk is aan de tekst, kan het daarna makkelijker opschrijven waar de tekst over gaat. En belangrijke informatie eruit halen.
• Vragen te stellen aan je kind. Vooral vragen over 'wie, wat, waar, waarom en hoe' maken een tekst duidelijker voor je kind.
• Samen na te denken welke informatie nodig is. Stel je voor dat iemand anders de tekst leest die er niets van weet. Wat moet diegene eerst weten en wat komt daarna?

Hoe help je je kind beginnen met huiswerk?

Sommige kinderen beginnen uit zichzelf met huiswerk. Maar voor veel kinderen en jongeren is het moeilijk om te starten en daarna door te werken. Ook weten ze soms niet goed wat ze moeten doen. Thuis kan er bovendien veel afleiding zijn. Het is dan voor een kind lastig om aan de slag te gaan met huiswerk.

Maak samen een plan

• Bekijk samen wat je kind moet doen voor school.
• Bespreek wat je kind al weet en wat nu het belangrijkste is om te leren.
• Bepaal samen hoeveel tijd je kind nodig heeft, wanneer het moet beginnen, en hoe lang het doorwerkt.
• Zorg dat je kind op tijd begint, zodat er genoeg tijd is dingen te herhalen. Bijvoorbeeld om Engelse woordjes een paar keer te oefenen.

Geef verantwoordelijkheid

Hoe ouder je kind wordt, hoe meer verantwoordelijkheid het aankan. Dit kan in kleine stapjes. Eerst is het misschien nodig om samen een plan te maken en mee te kijken. Later kun je je kind alleen eraan herinneren dat het tijd is. Probeer de verantwoordelijkheid bij je kind te laten. Als je kind merkt dat het helpt om op tijd te beginnen, geeft dit een positief gevoel en zal het dit vaker gaan doen. Maar voor veel kinderen en volwassenen blijft dit een uitdaging. Zoek daarom de balans tussen je kind helpen aan de slag te gaan, maar je kind ook de eigen fouten te laten maken.

Beperk afleiding

Als je kind moet leren helpt het als die weinig afleiding heeft. Spreek bijvoorbeeld af dat de mobiele telefoon ergens anders ligt tijdens het huiswerk maken. Uit onderzoek weten we dat als de telefoon in dezelfde kamer ligt, dit stoort bij het leren. Ook als je kind er niet op kijkt. Ook een rustige werkplek of een koptelefoon kunnen helpen. Maar sommige kinderen zitten liever bij anderen in de ruimte. Kijk wat bij je kind past.

Stimuleer de motivatie

Motivatie is van belang om te kunnen leren. Als je kind het gevoel heeft dat het lukt om iets te leren, kan je kind beter leren en volhouden. Kinderen en jongeren leren beter als zij het gevoel hebben dat hun inzet werkt. Het schoolwerk moet wel uitdagend zijn, maar niet té moeilijk. Als je het gevoel hebt iets niet te kunnen, geeft dat veel stress. Dat werkt heel afleidend, waardoor het juist moeilijk is om te overzien wat je moet doen.

• Help je kind te zien wat het al geleerd heeft. Benoem wat een kind een jaar eerder lastig vond en wat het nu al kan. Een kind kan dit vaak zelf niet goed overzien. 
• Help je kind volhouden. Bedenk bijvoorbeeld een kleine beloning als je kind heeft volgehouden, zoals even iets leuks doen. 
• Stimuleer de nieuwsgierigheid van je kind. Als je begrijpt waarom je iets leert, wordt het vaak makkelijker. 
• Maar ook om saaie onderwerpen te leren zijn er trucjes. Bekijk daarvoor deze video van NeurolabNL.

Wat als mijn kind te lang bezig is met huiswerk?

Sommige kinderen hoef je niet aan te sporen huiswerk te maken. Ze doen het graag goed en beginnen snel. Maar soms willen kinderen het té goed doen. Als je kind bang is om iets verkeerd te doen of fouten te maken, probeert het misschien wel te hard. Voor deze kinderen is het juist belangrijk dat ze niet te lang doorgaan en genoeg pauzes houden. En dat ze weten dat ze niet alles perfect hoeven te kennen, maar dat foutjes maken prima is.

Als je merkt dat je kind gestrest is, of lang met het huiswerk bezig is, is het goed om een beetje mee te kijken. Hoe leert je kind? Denkt het heel lang na of droomt het weg? Durft het foutjes te maken? Kan het verschil zien tussen de belangrijke informatie en de minder belangrijke informatie? Bespreek met je kind wat het moet doen en wanneer het goed genoeg is. Moedig je kind aan te stoppen als het te lang duurt. Het is belangrijk voor kinderen en jongeren dat ze vrije tijd hebben, leuke dingen kunnen doen en kunnen uitrusten.

Naar de middelbare school

Als je kind naar de middelbare school gaat moet het nog zelfstandiger worden. Meer daarover lees je op de pagina Naar de middelbare school: wat verandert er?

Alle pagina's over ontwikkeling