Hoe help je een kind omgaan met lastige situaties en emoties?

Elk kind komt weleens terecht in lastige situaties die heftige emoties kunnen oproepen. Zoals angst, woede of schaamte. Als ouder of betrokken professional kun je een kind helpen hiermee om te gaan. Bijvoorbeeld door afleiding te zoeken, de oorzaak van de emotie aan te pakken, of een grapje te maken. Wat de beste manier is, verschilt per kind en per situatie.

Herkennen en vermijden

Als jonge kinderen iets eng vinden, verschuilen ze zich graag bij hun ouders. Ook doen ze hun ogen dicht, of rennen ze weg. Hierdoor heeft een situatie minder invloed op ze en voelen ze minder angst. Je kunt als ouder je kind in moeilijke situaties helpen door het even bij jou te laten bijkomen, of het te troosten als iets te veel wordt.

Ook kun je een kind helpen om moeilijke situaties te herkennen, bijvoorbeeld door te benoemen wat je ziet gebeuren: 'Als je elke dag met iemand speelt, word je erg moe en snel boos.' Vervolgens kun je het kind helpen hiermee rekening te houden en op tijd rust te nemen. Of als een kind snel bang is, kunnen jullie afspreken om geen enge films te kijken. 

Hulp en steun geven  

Kinderen hebben vaak steun en hulp van anderen nodig om met sterke emoties om te gaan. Laat merken dat je die behoefte begrijpt. Benoem de emotie van het kind en help het kind door te troosten of te steunen. Soms is even uithuilen al genoeg en kan een kind daarna weer verder. Het kan helpen om samen over de oorzaak na te denken en te erkennen dat iets vervelend is.

Misschien kunnen jullie ook samen een oplossing bedenken. Soms heeft een kind steun nodig om iets te doen, ook al is het moeilijk of spannend. Het kan helpen als je het eerst samen doet, zodat het kind vertrouwen krijgt en het later alleen kan. Door iets uit te proberen, ontdekt een kind dat het meevalt of kan het iets nieuws leren. 

Mijn zoon had goed geleerd voor een toets en kende alles. Maar hij bleef gestrest. Ik heb toen uitgelegd: je hebt goed je best gedaan en nu is het genoeg. Het is tijd om wat leuks te gaan doen. En als je toch foutjes maakt, is dat helemaal niet erg. Hierdoor kon hij zich ontspannen.

Op andere gedachten brengen

Als je iemand ziet lachen, word je dan uitgelachen? Als iemand tegen je aanstoot, was dat dan expres? Soms is je eerste gedachte negatief, maar klopt die niet. Iemand lachte om iets anders of iemand struikelde en stootte je per ongeluk aan. Als een kind iets verkeerd begrijpt, kan het helpen om samen na te denken over andere verklaringen.

Jonge kinderen leren zo begrijpen wat anderen denken, voelen en willen. Hoe ouder een kind wordt, hoe meer het gaat begrijpen. Kinderen die zich onzeker voelen of veel vervelende dingen hebben meegemaakt, hebben vaak negatievere verwachtingen. Zij voelen zich sneller aangevallen. Dan is het belangrijk samen na te gaan of het klopt wat zij denken.

Als mijn zoon op dramatische toon iets vraagt, zeg ik vaak: nou het mag, maar alleen als je het héél zielig vraagt. Vaak helpt hem dit om zichzelf iets minder serieus te nemen.

Humor gebruiken

Soms helpt het om ergens de humor van in te zien. Door een grapje te maken over een probleem, wordt het minder serieus. Het geeft ruimte om nieuwe oplossingen te bedenken en een probleem minder zwaar te maken.

Bronnen
  • Denham,  S.  A.,  Blair,  K.  A.,  De  Mulder,  E.,  Levitas,  J.,  Sawyer,  K.,  Auerbach‐Major,  S.,  &  Queenan,  P.  (2003). Preschool emotional competence: Pathway to social competence? Child  Development, nr. 74, p. 238–256.
  • Fields, L. & Prinz, R.J. (1997). Coping and adjustment during childhood and adolescence. Clinical Psychology Review, nr. 17, p. 937-976.
  • Gross, J.J. (2015). Emotion Regulation: Current Status and Future Prospects. Psychological Inquiry, nr. 26, p. 1-26.
  • Kellij S., Lodder G.M.A., Van den Bedem N.P., Güroglu B. & Veenstra R. (2022), The social cognitions of victims of bullying: a systematic review, Adolescent Research Review, 7, 287-334.
  • Schäfer, J.O., Naumann, E., Holmes, E.A., Tuschen-Caffier, B., & Samson, A.C. (2017). Emotion Regulation Strategies in Depressive and Anxiety Symptoms in Youth: A Meta-Analytic Review. Journal of Youth and Adolescence, nr. 46, p. 261-276.
  • Von Salisch M. & Zeman, J.L. (2017). Pathways to Reciprocated Friendships: A Cross-Lagged Panel Study on Young Adolescents' Anger Regulation towards Friends. Journal of Youth and Adolescence, nr. 47, p. 673–687;
  • Zimmer-Gembeck, M.J., & Skinner, E.A. (2010). Review: The development of coping across childhood and adolescence: An integrative review and critique of research. International Journal of Behavioral Development, nr. 35, p. 1-17.

Lees ook

Alle pagina's over ontwikkeling

Hulp of advies nodig?

Zoek je als ouder of opvoeder hulp of advies? Bekijk hier waar je terecht kunt.

Hulp en advies voor ouders