De invloed van armoede op de gezondheid van kinderen

Gevolgen van armoede voor lichamelijke gezondheid

Kinderen uit gezinnen met een laag inkomen hebben vaker problemen met hun gezondheid. Kinderen met risico op armoede hebben vaker astma en ADHD dan kinderen van ouders boven de lage-inkomensgrens. Ook hebben kinderen die leven in armoede een groter risico op overgewicht. Uit cijfers van het CBS blijkt dat het aandeel kinderen met overgewicht in de lage inkomensgroep ruim twee keer zo hoog is als de groep kinderen met een inkomen daarboven. Ruim 16 procent van de kinderen in de lage inkomensgroep heeft een chronische ziekte tegenover krap 14 procent in de groep waarvan het inkomen van de ouders boven de lage-inkomensgrens ligt.

Gevolgen van armoede voor mentale gezondheid

Armoede heeft invloed op hoe mensen zich voelen. Daardoor zijn mensen in armoede mentaal vaker minder gezond. Ze zijn gemiddeld minder gelukkig en hebben vaker problemen met hun psychische gezondheid. Slaapproblemen, depressie en angstklachten komen bijvoorbeeld vaker voor bij mensen met een laag inkomen. Ze voelen zich vaker machteloos en hebben gemiddeld ook minder zelfvertrouwen. Kinderen en jongeren die opgroeien in armoede hebben meer kans op mentale problemen. Kinderen uit gezinnen met een lage sociaaleconomische status hebben bijna twee keer zoveel kans op een psychosociaal probleem als leeftijdsgenoten uit gezinnen met een hogere sociaaleconomische status. Mentale problemen op jonge leeftijd leiden vaak tot mentale problemen op volwassen leeftijd.

Factoren met invloed op gezondheid van kinderen in armoede

Meerdere factoren hebben invloed op de gemiddeld minder goede gezondheid van kinderen in armoede. Dit zijn niet alleen individuele factoren. Ook structurele en maatschappelijke oorzaken zijn van invloed. Denk bijvoorbeeld aan werkgelegenheid, sociale zekerheid, onderwijs en toegang tot voorzieningen. Het aanpakken van gezondheidsongelijkheden vereist daarom een holistische benadering die gericht is op het aanpakken van de onderliggende oorzaken van armoede. Meer hierover lees je op de pagina Beleid om gevolgen van armoede te verzachten.

Leefstijl

Uit onderzoek blijkt dat mensen met een laag inkomen vaker een ongezondere leefstijl hebben. Ze eten minder groente en fruit dan mensen met hogere inkomens. Ze bewegen minder en roken vaker. Het aantal kinderen dat te weinig sport en beweegt, is groter in de lage-inkomensgroep, volgens de Nederlandse Norm Gezond Bewegen. Ook hebben kinderen in de lage-inkomensgroep vaker overgewicht. In de laagste inkomensgroep heeft bijna een op de vijf kinderen tussen 4 en 18 jaar overgewicht, bij de inkomens daarboven is dat bijna een op de tien kinderen.

Geld 

Mensen in armoede hebben minder geld voor gezonde voeding en sportactiviteiten. Ook maken zij soms minder gezonde keuzes doordat er minder geld is voor gezonde voeding. Mensen in armoede vermijden soms zorg of stellen zorg uit, omdat ze bang zijn voor de kosten.

Leefomgeving

Mensen met een laag inkomen wonen vaker in wijken met een ongezondere omgeving. Bijvoorbeeld een slechtere luchtkwaliteit door fijnstoffen of slecht geventileerde woningen, of onveiligheid en weinig groen in de buurt. Meer over de invloed van de leefomgeving lees je op Pharos.nl.

Chronische stress

Elk kind krijgt tijdens het opgroeien te maken met fysieke, sociale en emotionele oorzaken van stress. Daarmee moet het leren omgaan. Een stapeling van deze zogenoemde stressoren kan een negatief effect hebben op de ontwikkeling van een kind. Bijna alle kinderen die opgroeien in armoede hebben vaak of blijvend last van hoge stress. Langdurige stress heeft een negatief effect op de groei en ontwikkeling, gezondheid en het functioneren in de kindertijd.

Als het stresssysteem telkens weer geactiveerd wordt of niet meer tot rust komt, ontstaat chronische stress. Dit is ongezond voor zowel volwassenen als kinderen. Maar tijdens het opgroeien kan chronische stress grote negatieve gevolgen hebben voor de psychische en lichamelijke gezondheid tijdens het hele leven. Dit heet ook wel Early Life Stress.

Aan Early Life Stress is bepaald ongezond gedrag verbonden. Zoals roken, veel alcoholgebruik, drugsgebruik en te veel eten. Dit gedrag heeft de functie om vervelende emoties en ervaringen te dempen die met een stressreactie samengaan. Meer hierover lees je op de pagina Stress rond geldzorgen, hoe ga je hiermee om binnen het gezin?

• Lees meer over langdurige stressEarly Life Stress in de publicatie 'Stress bij kinderen: Hoe houden we het gezond?' van het Nederlands Centrum Jeugdgezondheid.

Alle pagina's over armoede