Kaleidoscoop

Doelgroep

 Het VVE-programma Kaleidoscoop  is bedoeld voor kinderen in achterstandssituaties van 2,5 tot 6 jaar op peuterspeelzalen, voorscholen, kinderdagverblijven (kindercentra) en in groep 1 en 2 van het basisonderwijs. De intermediaire doelgroep bestaat uit pedagogisch medewerkers van kindercentra en leerkrachten van groep 1 tot en met 2 van het basisonderwijs en ouders.

Doel

Kaleidoscoop als VVE programma is gericht op het voorkomen en verminderen van onderwijsachterstanden door stimulering van de ontwikkeling van jonge kinderen op de sleutelervaringen (ontwikkelingsgebieden), met specifieke aandacht voor taalontwikkeling.

Aanpak

 Kaleidoscoop is een centrumgericht programma voor kinderopvang en onderbouw van de basisschool. Het programma is een bewerking van de Amerikaanse methode HighScope. Actief leren is de kern van Kaleidoscoop. Kinderen verkennen, verbreden en verdiepen hun kennis en ervaringen in interactie met de pedagogisch medewerkers en leerkrachten. Ondersteuning en stimulering door de pedagogisch medewerker/leerkracht gebeurt door: het bieden van een uitdagende leeromgeving, het hanteren van een vast dagschema met bewuste afwisseling tussen kind-geïnitieerde activiteiten en professional-geïnitieerde activiteiten, het kind te begeleiden en te stimuleren bij de planning en uitvoering van activiteiten en door activiteiten aan te bieden die het kind een stap verder brengen. Daarnaast zijn observatie van de kinderen en betrokkenheid van ouders belangrijke onderdelen van de methode. Training van pedagogisch medewerkers en leerkrachten is een verplicht onderdeel van het programma.

Onderbouwing

Kaleidoscoop is gebaseerd op de cognitieve ontwikkelingstheorieën van Piaget en Vygotsky, de onderwijsvisie van Dewey en de theorie van meervoudige intelligentie van Gardner.
Actief leren is het hart van Kaleidoscoop. De methode gaat ervan uit dat kinderen kennis verwerven en vaardigheden ontwikkelen door actief betrokken te zijn bij mensen, materialen, gebeurtenissen en ideeën. De pedagogisch medewerkers/leerkrachten ondersteunen het actief leren. Zij bieden de kinderen een uitdagende leeromgeving, helpen hen hun spel uit te breiden, praten met de kinderen over wat ze aan het doen zijn en helpen hen problemen die zich voordoen zelf op te lossen. Door een zowel kindvolgende als ontwikkelingsgerichte aanpak te hanteren, wordt de brede ontwikkeling van kinderen gestimuleerd.

Onderzoek

Er zijn twee Nederlandse onderzoeken naar de effecten van Kaleidoscoop. Omdat een voormeting ontbreekt (de eerste meting is niet direct, maar pas na 6 respectievelijk na 12 maanden gedaan) hebben deze onderzoeken slechts een zwakke tot zeer zwakke bewijskracht. Eén van de onderzoeken vond plaats binnen de Voorschool. De resultaten wisselen per onderzoek. Kinderen die Kaleidoscoop vanaf de peuterspeelzaal hebben doorlopen halen betere resultaten op cognitieve en taaltoetsen dan kinderen die niet aan het programma hebben deelgenomen. Effecten op werkhouding zijn in negatieve richting en op sociaal-emotioneel gebied zijn geen effecten gevonden.
In de Verenigde Staten is experimenteel onderzoek met follow-up op zeer lange termijn uitgevoerd naar de effecten van HighScope. Kinderen zijn gevolgd tot aan hun veertigste levensjaar. Uit dit onderzoek blijkt onder andere dat volwassenen die als kind aan het HighScope programma hebben deelgenomen, vaker een middelbare school diploma behalen, minder crimineel zijn en economisch zelfstandiger zijn.