Geldezels onderschatten risico dat zij lopen

Jonge geldezels, die criminelen helpen om gestolen geld weg te sluizen, onderschatten vaak de risico's die zij lopen. Dat blijkt uit onderzoek waarop Luuk Bekkers op 20 juni promoveert aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Mike Loef: 'Iedereen in de omgeving van jongeren kan meehelpen om te voorkomen dat jongeren als geldezel worden geronseld. Bijvoorbeeld door hen bewust te maken van de risico's die eraan vastzitten.'

Geldezels stellen hun bankrekening beschikbaar aan criminele netwerken, die daarmee de opbrengsten van online fraude wegsluizen. Tegenwoordig gebruiken criminelen ook het legitimatiebewijs van geldezels om online bankrekeningen te openen of cryptomunten te kopen. Criminele netwerken blijven zo uit het zicht van politie en justitie. De risico's zijn voor de geldezels. Als ze betrapt worden, krijgen ze mogelijk een strafblad, kunnen ze geen bankrekening meer openen en geen leningen afsluiten, en kunnen slachtoffers hen aansprakelijk stellen.

Bekkers ondervroeg ruim 3.000 Nederlandse adolescenten over hun ervaringen met 'geldezelen'. 10 procent was ooit benaderd door een ronselaar; ongeveer 1 procent had ook bankgegevens ter beschikking gesteld. Jongeren waren online vaak benaderd via Snapchat en Telegram, of offline op straat, op school, bij een metrostation of in het nachtleven.

Pronken met luxueuze levensstijl

Een analyse van Instagram-accounts liet zien hoe ronselaars jonge geldezels lokken. Ze pronken met een luxueuze levensstijl en beloven hoge geldbedragen als beloning. Soms oefenen ronselaars druk uit of dreigen ze zelfs met geweld. Ook wekken ze de indruk dat geldezelen normaal is en praten ze het strafbare gedrag goed. Daar ligt een kans voor preventie, zegt Bekkers. Voorlichting kan volgens hem helpen om jongeren bewust te maken van de risico's.

Mike Loef van het Nederlands Jeugdinstituut vindt het zorgelijk hoe vaak jongeren online wervende boodschappen zien voor geldezelen. 'Die frequentie kan eraan bijdragen dat jongeren denken dat het normaal is.'

Gesprek over sociale norm

Bij preventie is het belangrijk om de norm uit te dragen dat geldezel zijn niet normaal is en dat er risico's aan vastzitten, zegt Loef. 'Goede voorlichting is een deel van de preventie, maar het vraagt meer dan dat. Ga ook met jongeren in gesprek over de sociale norm: geldezel zijn is niet normaal en niet zonder risico's. Anders kunnen ze het idee krijgen dat iedereen het doet. En laat de risico's en consequenties zien, op een manier die past bij de doelgroep. Dan ontkracht je de leugens van de ronselaars, die doen alsof geldezel zijn normaal is en alsof er geen enkel risico aan vast zit.'

'Daarbij is het essentieel dat iedereen rondom jongeren zich bewust is van het risico en betrokken is bij het stellen van die norm. Ouders, scholen, jongerenwerkers, de wijkagent. Ga er regelmatig over in gesprek.'

Online niemandsland

'Als iets op school gebeurt, verwachten we dat de school het oppakt. En thuis de ouders. Maar de online wereld is een soort niemandsland. De verantwoordelijkheid voor wat daar gebeurt, is breed verspreid. Online platforms zijn verantwoordelijk voor een veilige online omgeving. Jongerenwerkers kunnen online actief te zijn en problemen signaleren. De politie moet op de hoogte zijn van wat er online speelt. En ouders spelen een belangrijke rol door nieuwsgierig te zijn naar wat hun kinderen online zien en meemaken, en daar met hen over te praten.'

Meer informatie

Bericht Vrije Universiteit AmsterdamProefschrift Luuk Bekkers