Cultuurkloof tussen school en thuis

In sommige gezinnen ligt de nadruk op gehoorzaamheid en respect voor ouderlijk gezag. Terwijl school juist zelfstandigheid stimuleert en kinderen vraagt hun mening te geven. Dit kan ertoe leiden dat kinderen in de schoolomgeving minder snel hun mening durven geven, of moeite hebben met het in twijfel trekken van een opdracht. Leraren kunnen dit interpreteren als een gebrek aan assertiviteit, terwijl het voor het kind juist een teken van respect is. Aan de andere kant kunnen kinderen die thuis gewend zijn aan een onderhandelingsgerichte opvoeding, moeite hebben met autoritaire instructies op school en vaker in discussie gaan met leraren.

Sommige kinderen krijgen thuis veel structuur en duidelijke regels mee. De schoolomgeving biedt meer ruimte voor eigen inbreng en zelfsturing. Dit kan ervoor zorgen dat kinderen zich onzeker voelen over wat er precies van hen verwacht wordt. Daarnaast kan de manier van belonen en straffen verschillen. Ook kan van huis uit bijvoorbeeld een strikte rolverdeling tussen jongens en meisjes worden meegegeven, terwijl de school juist samenwerking tussen alle leerlingen aanmoedigt.

Sommige kinderen zijn thuis gewend aan een impliciete manier van communiceren, terwijl de schoolcultuur om expliciete en directe communicatie vraagt. Bij impliciete communicatie worden boodschappen vaak indirect overgebracht. Daarbij wordt de betekenis afgeleid uit de context en non-verbale signalen. Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat een kind leert om tussen de regels door te luisteren en aan te voelen wat iemand bedoelt zonder dat diegene het expliciet uitspreekt. 

In de schoolcultuur wordt echter vaak expliciete communicatie verwacht: leerlingen moeten duidelijk en direct antwoorden geven, argumenten onderbouwen en hun mening verwoorden. Dit kan voor sommige kinderen een uitdaging zijn, omdat ze niet gewend zijn om zo direct te spreken, of omdat ze het gevoel hebben dat dit respectloos is. Leraren kunnen dit verschil soms verkeerd interpreteren als verlegenheid, desinteresse of een gebrek aan taalvaardigheid.

Wat in de ene cultuur als respectvol of gepast gedrag wordt gezien, kan in de andere als ongepast of storend worden geïnterpreteerd. Leraren en andere leerlingen kunnen bepaald gedrag verkeerd interpreteren. Dat kan leiden tot misverstanden, onnodige straffen of uitsluiting.

Sommige kinderen kunnen goed omgaan met de verschillen thuis en op school. Maar veel kinderen die weinig overeenkomsten ervaren tussen thuis en school, voelen zich niet op hun plek tussen hun klasgenoten. Voor deze kinderen is het wisselen tussen thuis en school moeilijk. Deze kinderen hebben het gevoel dat ze er niet bij horen op school en voelen minder verbinding met school.

Wanneer leerlingen merken dat hun thuiscultuur niet wordt gewaardeerd of erkend op school, kan dit leiden tot gevoelens van vervreemding, onzekerheid en een lager zelfbeeld. Onderzoek toont aan dat kinderen een lager zelfbeeld hebben als ze voelen dat hun gezin sterk verschilt van dat van hun klasgenoten, en worstelen met het gevoel dat thuis en school twee gescheiden werelden zijn. Ze zijn vaker zelfkritisch, voelen zich minder hoopvol over hun toekomst, ervaren meer boosheid en hebben minder vertrouwen in hun schoolse vaardigheden dan kinderen die geen verschil tussen thuis en school ervaren. Dit kan hun motivatie en schoolprestaties negatief beïnvloeden.

Kinderen die voortdurend moeten schakelen tussen verschillende sociale verwachtingen en gedragingen, ervaren vaak stress. Ze kunnen het gevoel hebben dat ze zich anders moeten voordoen om geaccepteerd te worden. Dit kan leiden tot identiteitsconflicten en een gevoel van vervreemding. Ze hebben verminderde gevoelens van eigenwaarde door de angst voor afwijzing en de stress die hiermee gepaard gaat.

• El Hadioui, I. (2019). 'Switchen en klimmen: Over het switchgedrag van leerlingen en de klim op de schoolladder in een grootstedelijke omgeving.' Uitgeverij Van Gennep.
• El Hadioui, I. (2011). 'Hoe de straat de school binnendringt. Denken vanuit de pedagogische driehoek van de thuiscultuur, de schoolcultuur en de straatcultuur.' Uitgeverij van Gennep.
• McWayne, C. M., Melzi, G. en J. Mistry (2022). 'A home-to-school approach for promoting culturally inclusive family–school partnership research and practice.' In: 'Educational Psychologist', 57(4), 238–251.
• Solomon, J. (2003). 'Home-School Learning of Science: The Culture of Homes, and Pupils' Difficult Border Crossing.' In: 'Journal of Research in Science Teaching', 40(2), 219–233.
• Norheim, H., Broekhuizen, M., Moser, T., En G. Pastori (2023). 'ECEC Professionals' Views on Partnerships with Parents in Multicultural Classrooms in Four European Countries.' In: 'International Journal of Early Childhood : Journal of OMEP: l'Organisation Mondiale Pour l'Education Prescolaire', 56(3), 443–460.
• Koot, H., Ftitache, B., en P. van Lier (2022). 'Kinderen van migranten staan met 10-0 achter Kansenongelijkheid in het onderwijs.' In: 'Kind & Adolescent Praktijk', 21(1), 6–13.
• Kumar, R. (2006). 'Students' experiences of home-school dissonance: The role of school academic culture and perceptions of classroom goal structures.' In: 'Contemporary Educational Psychology', 31(3), 253–279.
• Lareau, A., en W. Shumar (1996). 'The problem of individualism in family-school policies.' In: 'Sociology of Education', 24-39.
• Lusse, M. (2019) 'School en thuis: succesfactoren voor het verbinden van twee leefwerelden - Hogeschool Rotterdam' (Hogeschoolrotterdam.nl).
• Tyler, K. M., Stevens-Morgan, R. en L. Brown-Wright (2016). 'Home-School Dissonance and Student-Teacher Interaction as Predictors of School Attachment among Urban Middle Level Students.' In: 'RMLE Online', 39(7), 1–22.