Interventies toegankelijker maken

Opvoeders met een migratieachtergrond kunnen meer onzekerheid en uitdagingen ervaren rondom de opvoeding en ontwikkeling van kinderen. Hierbij kan ondersteuning nodig zijn die ingaat op identiteitsvorming  en discriminatie. Wat zijn de werkzame elementen en hoe kun je deze inzetten?

Oorzaken onzekerheid bij ouders

De oorzaken van onzekerheid bij ouders met een migratieachtergrond kunnen zoals bij iedere ouder gaan over zaken als omgaan met ongehoorzaamheid of meer open communicatie. En soms zijn de oorzaken van onzekerheid specifieker, zoals de ontwikkeling van een meervoudige identiteit of omgaan met discriminatie.

Generieke interventies

Generieke jeugdinterventies kunnen goed werken bij verschillende doelgroepen. Bij ouders met een migratieachtergrond laten voornamelijk thuis- en groepsinterventies de grootste positieve effecten zien. Om het bereik en de effectiviteit van een interventie te vergroten voor deze doelgroep, kan het helpen om generieke interventies in te zetten die zijn aangepast aan die doelgroep. Zo wordt bijvoorbeeld het opvoedprogramma Triple P in zes verschillende talen aangeboden.

Bereik en effectiviteit vergroten

Hoe vergroot je het bereik en de effectiviteit van een interventie voor gezinnen met een migratieachtergrond? 

Kies voor vraaggestuurde en laagdrempelige aanpak

Om de drempel tot deelname aan een interventie te verlagen, kun je gezinnen werven via sleutelfiguren die voor hen vertrouwd zijn. Bijvoorbeeld in de wijk of het dorp, bij een buurthuis, kerk, moskee of school. Een toegankelijke locatie kan helpen om een informele sfeer te creëren.

Andere manieren om de drempel te verlagen zijn:

  • homogeniteit van groepen naar sekse of etnische achtergrond
  • werken in de eigen taal
  • het gebruik van voor de doelgroep bekende termen, aanspreekvormen en spreekwoorden
  • gespreksleiders of rolmodellen met een migratieachtergrond inzetten   

Zoek aansluiting bij de leefwereld 

Het kan voorkomen dat ouders en jongeren met een migratieachtergrond wantrouwen hebben jegens jou en de hulpverlening. Je kunt aansluiting proberen te vinden bij hun leefwereld door ruimte te bieden voor hun eigen ideeën en beleving, dus bijvoorbeeld ook voor (negatieve) ervaringen met de Nederlandse samenleving of voorzieningen. Laat zien dat je naar hen luistert, geef het aan als je je niet voldoende kunt inleven of betrek een collega die dat wel kan.

Leer van en met elkaar

Probeer ouders en jongeren zoveel mogelijk hun ervaringen en inzichten te laten uitwisselen en gezamenlijk te reflecteren op bepaalde situaties en de aanpak ervan. Dit kan hen motiveren om deel te nemen aan de sessies die je organiseert. Gesprekken over bijvoorbeeld schurende normen en waarden of omgaan met krenkende ervaringen of taboethema's zijn goed te voeren. Voorwaarde is dat je:

  • ruimte biedt voor exploratie
  • om kunt gaan met spanningen in de groep
  • de rode draad in gespreksthema's weet te destilleren
  • sensitief bent voor diversiteit

Hanteer een flexibele aanpak

Ga zo flexibel mogelijk om met de aanwezigheidsplicht of sta bijvoorbeeld toe dat deelnemers iemand meenemen naar een bijeenkomst. Soms kan het nodig zijn om af te wijken van het protocol, door bijvoorbeeld iets meer tijd te nemen en extra uitleg te bieden. Dit blijkt onder meer uit de positieve ervaringen met de uitvoering van Triple P bij ouders met een migratieachtergrond.

Pas diverse toegankelijke werkvormen toe

Je kunt verschillende werkvormen gebruiken om ouders en jongeren te betrekken en hun perspectief voor het voetlicht te brengen. Bijvoorbeeld door aansprekende voorbeelden, discussievormen en opdrachten in te zetten. Ook drama of storytelling kunnen geschikte werkvormen zijn. Heb je in je groep ouders of jongeren die de taal niet of in beperkte mate beheersen, dan kun je werken met spelvormen en filmfragmenten om uitwisseling te stimuleren.

Verbind met andere ondersteuning en hulp

Investeer in de verbinding met andere voorzieningen voor ondersteuning en hulpverlening. Het kan nodig zijn om het gezin door te verwijzen naar een reguliere voorziening. Omdat dat voor veel mensen een grote stap is, zou je relevante professionals kunnen uitnodigen om bij de sessies aanwezig te zijn. Je kunt dan een belangrijke rol vervullen als intermediair.

Specifieke interventies

Ook interventies die op een specifieke doelgroep zijn gericht, zijn vaak effectief. In de databank Effectieve jeugdinterventies zijn interventies opgenomen die specifiek gericht zijn op jongeren of ouders met een migratieachtergrond.

Interventies voor kinderen en opvoeders in een migratiecontext

Databank Effectieve Jeugdinterventies

Bastiaanssen, I., Hamberg, H., & Ince, D. (2020). Interventies rond opvoeden en opgroeien: meer lacunes dan overvloed. Nederlands Jeugdinstituut.  

Heirman, S., & Van Tiel, C. Meetladder diversiteit.  Agentschap Integratie en Inburgering en Kenniscentrum Welzijn, Wonen, Zorg

Pels, T., Distelbrink, M., & Tan, S. (2009). Meetladder diversiteit interventies. Verwey-Jonker instituut. 

Pels, T. (2019). Welke opvoedprogramma's bestaan er specifiek voor ouders met een migratieachtergrond? Verwey-Jonker instituut/KIS

Foto Letty Darwish

Letty Darwish

adviseur en redacteur