De sociale impact van het coronavirus op het leven van kinderen en jongeren is groot. Daarom heeft het kabinet steunpakketten vrijgemaakt voor jeugd, voor zowel de korte als de langere termijn. Deze pagina geeft een overzicht van de geldstromen voor gemeenten, schoolbesturen, samenwerkingsverbanden passend onderwijs en andere partijen in het jeugdveld om kinderen en jongeren in coronatijd te ondersteunen.
Duurzaam inzetten van steunpakketten
Door de verschillende geldstromen ligt versnippering op de loer. Losse projecten hebben weinig effect. Om meerwaarde en duurzame effecten voor de jeugd te creëren is een doelgerichte en samenhangende aanpak nodig. Dit vraagt om nauwe samenwerking tussen partijen in het jeugdveld zoals gemeenten, schoolbesturen en zorgaanbieders. Een eerste stap daarin is om gezamenlijk inzicht en overzicht te hebben van de verschillende geldstromen.
Het Nationaal Programma Onderwijs
De komende jaren investeert het kabinet 8,5 miljard euro in een Nationaal Programma Onderwijs. De maatregelen zijn gericht op:
- het herstel en ontwikkeling van het onderwijs
- het inhalen en compenseren van vertraging
- het ondersteunen van leerlingen en studenten die het moeilijk hebben
De Rijksoverheid voert het landelijke programma uit in samenwerking met scholen en gemeenten. Scholen hebben hierbij de regie en leveren maatwerk. Zij krijgen daarbij ondersteuning van gemeenten en het Rijk. Het programma is op hoofdlijnen gepresenteerd.
Op 22 april 2021 heeft het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap een brief gestuurd naar gemeenten over de rol van gemeente. Op 11 oktober 2021 is de regeling gepubliceerd met de informatie over de uitkering die gemeenten krijgen in het NPO. Hierin staat wanneer de bedragen worden toegevoegd aan het gemeentefonds en hoeveel geld elke gemeente krijgt. Daarnaast staat ook beschreven welke bestedingsdoelen samenhangen met deze middelen en op welke manier de besteding verantwoord moet worden. Een overzicht hiervan vind je ook op de website van het NPO.
Afstemming en aanvulling
De schoolbesturen ontvangen het overgrote deel van het geld uit het Nationaal Programma Onderwijs. Zij informeren de gemeente over de analyse van de opgelopen vertragingen en de plannen voor hun school. Gemeenten analyseren deze bevindingen en kunnen een rol vervullen in het compleet maken van het stedelijk beeld. Ook kunnen gemeenten patronen signaleren. Op basis daarvan kunnen ze bepalen met welke aanvullende onderwijsprogramma's, begeleiding of kennisdeling zij scholen ondersteunen, met name scholen met extra uitdagingen.
Gemeenten bespreken hun aanpak en hun samenwerking met het onderwijs in hun overleg met scholen en kinderopvang. Dit gaat onder meer over het bestrijden van onderwijsachterstanden, bijvoorbeeld via de Lokale Educatieve Agenda, en in het op overeenstemming gericht overleg (OOGO) met samenwerkingsverbanden passend onderwijs over de samenwerking tussen onderwijs en jeugdhulp.
| Voor | Doel | Financiën | Verdeling gelden |
|---|---|---|---|
| Voor gemeenten | Extra geld om in samenwerking met scholen, samenwerkingsverbanden passend onderwijs, kinderopvang, jeugdgezondheidszorg, bibliotheken en andere partijen aanvullend activiteiten aan te bieden om de vaardigheden van leerlingen op cognitief, sociaal en emotioneel vlakte stimuleren. Gemeenten zorgen voor een lokale, integrale en meerjarige aanpak. |
2021: € 80 mln |
Hoe je kunt berekenen hoeveel middelen je als gemeente krijgt, staat op de website van het NPO. Daarnaast is er een informatietool met de bedragen per gemeente. |
Rol samenwerkingsverbanden
Scholen hebben de ruimte om samen met het samenwerkingsverband tot een aanpak te komen, maar de regie ligt in eerste instantie bij de individuele scholen. Naast de extra middelen voor een langere verblijfsduur in het voortgezet speciaal onderwijs en praktijkonderwijs zijn er geen extra middelen voor de samenwerkingsverbanden. Gemeenten worden wel opgeroepen om samenwerkingsverbanden te betreken in het bijzonder over de extra hulp voor thuiszitters en de samenwerking tussen onderwijs en jeugdhulp.
Aanpak scholen
- Scholen zetten de extra middelen in voor een keuze uit een aantal bewezen effectieve interventies. De gemaakte keuzes moeten breed gedragen zijn binnen de scholen. De medezeggenschapsraad stemt daarom in met de inzet van de middelen. Zij werken in de uitvoering samen met samenwerkingsverbanden, gemeenten en andere organisaties.
- Op Voortgezetleren.nl vind je voorbeelden van scholen rondom de aanpak van het NPO binnen het onderwijs en een invulbaar format voor het NPO-plan: Een snelkookpan mét format voor invulling van het NPO.
- Het ministerie van OC&W maakte een overzicht van de succesfactoren voor een effectief schoolprogramma.
- Scholen, schoolleiders en onderwijspersoneel krijgen ondersteuning om de vertragingen en de sociaal-emotionele problemen van leerlingen aan te pakken.
- Eventuele belemmeringen worden zoveel mogelijk weggenomen. Bijvoorbeeld door soepele regelgeving, het aanpassen van normeringen en door stimulerend toezicht. Dit begint zoveel mogelijk vóór de zomer van 2021.
Oudere steunpakketten
Steunpakket voor sociaal, fysiek en mentaal welbevinden
Op 12 februari 2021 stelde het kabinet 200 miljoen euro extra beschikbaar via drie actielijnen voor een steunpakket gericht op sociaal, fysiek en mentaal welzijn in coronatijd en daarna. De eerste actielijn van 40 miljoen is gereserveerd voor de jeugd. Een groot deel van deze 40 miljoen zal via gemeenten terechtkomen bij bestaande, lokale initiatieven.
Het Jeugdplan is een aanvulling op het eerder ingestelde Jeugdpakket. Met de andere twee actielijnen wordt er geïnvesteerd in extra ondersteuning voor kwetsbare groepen en leefstijl. In onderstaande tabel vind je hier meer informatie over. In totaal werd in april 2021 €150 miljoen voor lokale besteding toegevoegd aan het gemeentefonds in het kader van het steunpakket. De verantwoording hierover is aan gemeente en wordt besproken met de gemeenteraad.
Meer informatie over het budgettair kader en de verantwoording van het steunpakket en over de landelijke ondersteuning hiervan staat op de website van de VNG.
De middelen voor jeugd zijn als volgt verdeeld:
Steunpakket februari 2021 - Actielijn 1 Aanvulling Jeugdpakket deel 2: april – zomer
| Voor | Doel | Financiën | Verdeling gelden |
|---|---|---|---|
| Mentale ondersteuning jeugd | Mentale ondersteuning jeugd | € 11,5 mln | Algemene uitkering: cluster Jeugd en cluster Samenkracht en burgerparticipatie |
| Activiteiten en ontmoetingen | Organiseren van activiteiten om mentale weerbaarheid van jongeren te versterken | € 8 mln | Algemene uitkering: cluster Samenkracht en burgerparticipatie |
| Jongerenwerk | Huidige inzet van Jeugdpakket, deel 1 is verlengd tot eind 2021 | € 14 mln | Algemene uitkering: cluster Jeugd en cluster Samenkracht en burgerparticipatie |
Steunpakket februari 2021 - Actielijn 2 Welzijn kwetsbare groepen
| Voor | Doel | Financiën | Verdeling gelden |
|---|---|---|---|
| Extra ondersteuning kwetsbare groepen | Extra begeleiding en ondersteuning van mensen die psychisch kwetsbaar zijn en mensen met (verstandelijke) beperking thuis en mensen die dak- of thuisloos zijn | € 47 mln |
|
| Cultuur | Opschalen initiatieven kunst en cultuur voor kwetsbare groepen | € 10 mln | Via ministerie van OCW |
Steunpakket februari 2021 - Actielijn 3 Leefstijl
| Voor | Doel | Financiën | Verdeling gelden |
|---|---|---|---|
| JOGG Gezonde School | Extra inzet op gezond gewicht van jongeren via versterking van JOGG-aanpak en Gezonde school | € 4 mln | |
| Inzet van leefstijlinterventies door gemeenten | Draagt bij aan het stimuleren van gezond gedrag waardoor mensen minder kwetsbaar worden voor corona. Is gericht op alle doelgroepen. | € 23 mln | Via de Specifieke uitkering stimulering sport, verdeeld over gemeenten |
| Impuls op bewegen | Via gemeenten en sportakkoorden om sporten en bewegen gericht te bevorderen. Is gericht op alle doelgroepen. | € 10 mln | Via de Specifieke uitkering stimulering sport, verdeeld over gemeenten |
*De VNG heeft met landelijke partners een handige handreiking ontwikkeld voor leefstijlinterventies.
Het Jeugdpakket: steun voor ontmoeting en mentaal welzijn
In de Kamerbrief van 8 december staat dat de 58,5 miljoen euro langs drie lijnen beschikbaar komt:
- Via een algemene uitkering: in totaal 40 miljoen euro. De lokale besteding van dit geld vindt plaats in overleg met de gemeenteraad.
- Via het programma Maatschappelijke diensttijd (MDT) is een extra subsidieronde van 15 miljoen euro voor gemeenten opengesteld voor MDT-initiatieven in coronatijd. Deze komt voort uit het Jeugdpakket en is bestemd voor gemeenten in samenwerking met MDT-organisaties. De subsidie kon aangevraagd worden tot 12 maart 2021.
In onderstaande tabel zie je hoe de middelen zijn verdeeld.
Jeugdpakket deel 1: december 2020 - april 2021
| Voor | Doel | Financiën | Verdeling gelden |
|---|---|---|---|
| Mentale weerbaarheid | Initiatieven voor versterken mentale weerbaarheid voor jongeren | € 3,5 mln | Via landelijke subsidiering door VWS van specifieke initiatieven |
| Activiteiten voor jongeren | Kleinschalige activiteiten voor sociaal welzijn gemeenten samen met jongeren | € 26,5 mln | Algemene uitkering |
| Jongerenwerk | Extra inzet van jongerenwerk | € 13,5 mln | Algemene uitkering |
Extra geld continuïteit van onderwijs
| Voor | Doel | Financiën | Verdeling gelden |
|---|---|---|---|
| Voor basisscholen, middelbare scholen en mbo-instellingen |
Basisscholen, middelbare scholen en mbo-instellingen krijgen extra hulp in coronatijd. Onder meer voor:
|
€ 210 miljoen | De middelen zijn per januari 2021 beschikbaar. Bekijk meer informatie op Rijksoverheid.nl |
Aanpak jeugdwerkloosheid
Het kabinet zet zich met een gerichte aanpak in op het bestrijden van jeugdwerkloosheid. Deze aanpak bestaat uit twee pijlers:
-
Regionale aanpak jeugdwerkloosheid: extra middelen voor de centrumgemeente van elke arbeidsmarktregio voor coördinatie van een eigen aanpak jeugdwerkloosheid. Om jongeren in de regio te begeleiden naar vervolgonderwijs of werk kan gebruik worden gemaakt van verschillende generieke budgetten uit het steun- en herstelpakket. Dit zijn extra middelen voor gemeentelijke dienstverlening, voor aanvullende crisisdienstverlening door regionale mobiliteitsteams en voor bij- en omscholing via praktijkleren in het mbo.
- Specifieke inzet op kwetsbare schoolverlaters: er is budget vrijgemaakt om deze doelgroep te ondersteunen naar vervolgonderwijs of werk. De Rijksoverheid gaat regio's ondersteunen bij de verdere vormgeving van hun aanpak en kennisuitwisseling. Gemeenten en scholen vullen samen drie maatregelen in om schoolverlaters te ondersteunen naar vervolgonderwijs of werk:
- Begeleiding in het laatste schooljaar
- Ondersteuning naar werk, eventueel in combinatie met bij- of omscholing
- Nazorg
| Voor | Doel | Financiën | Verdeling gelden |
|---|---|---|---|
| Voor gemeenten en scholen |
Voorkomen van langdurige werkloosheid bij jongeren. Aanpak richt zich op regionale aanpak jeugdwerkloosheid en specifieke inzet kwetsbare schoolverlaters. |
|
Onderdeel van het derde steunpakket. Bekijk voor de verdeling van de aanpak jeugdwerkloosheid het overzicht op Ingrado. |
Versterken gemeentelijke aanpak schulden en armoede
| Voor | Doel | Financiën | Verdeling gelden |
|---|---|---|---|
| Extra geld gemeentelijke aanpak armoede en schulden | Versterken van de aanpak van schulden en armoede |
|
|
Het kabinet stelt 146 miljoen euro beschikbaar om de aanpak van schulden en armoede te versterken, omdat naar verwachting meer mensen te maken krijgen met ernstige financiële problemen door de coronacrisis. Het geld is bedoeld om onder meer de gemeentelijke schuldhulpverlening toe te rusten voor een grotere toestroom van hulpvragen. Ook komt er extra inzet op het signaleren van armoede in gezinnen.
Steunpakketten voor continuïteit lokale jeugdzorg
| Voor | Doel | Financiën | Verdeling gelden |
|---|---|---|---|
| Lokale jeugdorganisaties | 2.900 lokale vrijwilligersorganisaties voor jeugd te compenseren voor de geleden coronaschade. | € 7,3 mln | Het bedrag wordt in 2020 toegevoegd aan de algemene uitkering uit het gemeentefonds naar rato van het aantal jongeren in een gemeente. Kijk voor meer informatie op de VNG-website. |
| Zorgaanbieders Sociaal Domein | Compensatie voor de meerkosten die zorgaanbieders maken om de zorg te continueren in de coronacrisis. | Het bedrag is afhankelijk van de gemaakte meerkosten door zorgaanbieders | Het gaat over de meerkosten in het jaar 2021. Zorgaanbieders declareren de meerkosten als zodanig bij de gemeente. De gemeenten worden in eerste instantie gecompenseerd door ophoging van bestaande uitkeringen. . Kijk voor informatie op de VNG-website |
Overige corona-regelingen jongeren
Naast bovenstaande steunpakketten kunnen gemeenten voor jongerenparticipatie in coronatijd ook gebruikmaken van deze regelingen:
- De bestaande regeling Combinatiefuncties cultuur en sport. Meer informatie staat op de VNG-website.
- Subsidies van Erasmus+ Jeugd. Die zijn gericht op gemeenten die structureel aan de slag willen met jongerenparticipatie, het ondersteunen van niet-formele leeractiviteiten voor jongeren of het versterken van het jongerenwerk in hun gemeente. Dit Europese programma biedt naast internationale projecten ook mogelijkheden om lokaal projecten op te zetten en samenwerkingen aan te gaan. Doel is het ondersteunen van jongeren in hun ontwikkeling en het versterken van jeugd- en jongerenwerk.
Overzicht regelingen die jongeren zelf kunnen aanvragen
Jongeren die een goed idee hebben om iets te doen voor hun buurt of een kwetsbare doelgroep kunnen direct zelf aan de slag. Gemeenten kunnen hen verwijzen naar onderstaande jongerenprogramma's:
- Solidariteitsprojecten
Jongeren van 18 tot en met 30 jaar kunnen een aanvraag doen voor activiteiten en projecten met een duur van twee maanden tot een jaar. Jongeren krijgen budget en coaching en zijn zelf in de lead. - Ik Ben Geweldig.
Dit programma is bestemd voor jongeren tot en met 24 jaar en is voor activiteiten met een maximumbudget van 1.000 euro. Jongeren krijgen budget en coaching en zijn zelf in de lead. - Global Youth Mobilization
Jongeren van 14 tot en met 30 jaar en jongerenorganisaties van over de hele wereld kunnen financiering aanvragen voor lokale initiatieven die de impact van de COVID-19-pandemie op jongeren aanpakt. Onder leiding van de zes grootste jongerenorganisaties wereldwijd en gesteund door de WHO en de VN-foundation, is de Global Youth Mobilization een initiatief van jongeren en vrijwilligersorganisaties die actie ondernemen om hun leven nu en in een post-COVID-19 wereld te verbeteren. Jongeren bepalen waar het geld naartoe gaat en hoe het wordt besteed.