D701: Problemen in de familierelaties (niet het gezin)

Kenmerken

Kenmerkend voor deze problematiek is dat óf de jeugdige last heeft van problemen die een of meer gezinsleden heeft (hebben) met de familie, óf dat een of meer familieleden problemen heeft (hebben) met de jeugdige. Met andere woorden, ofwel de jeugdige trekt zich de problemen die het gezin of een gezinslid(leden) heeft (hebben) met de familie te sterk aan (denkt vaak onterecht dat het zijn schuld is), ofwel de jeugdige ligt zelf met de familie overhoop.

Subtypes en/of specificaties

Problemen van gezinslid(leden) met de familie

Voorbeelden van problemen van gezinslid(leden) met de familie:

• te negatieve of te positieve behandeling van gezinslid(leden) door de familie
• negeren of verstoten van gezinslid(leden) door de familie
• ten onrechte druk uitoefening door de familie zodat voldaan wordt aan andere criteria dan die in het gezin gelden
• exploitatie van gezinslid(leden) door familieleden
• bemoeienis met / afkeuring van partnerkeuze van familieleden (ouders én jeugdigen)
• hoogoplopende conflicten tussen gezinslid(leden) met de familie.

Problemen van familie(leden) met het gezin

Voorbeelden van problemen van familie(leden) met het gezin:

• storende bemoeizucht van de familie (met opvoeding, scholingsvorm, beroepskeuze, taalgebruik, muziekvoorkeur, vrijetijdsbesteding)
• ruzies over geld (besteding, erfenis, schuldsanering, aanwending familiekapitaal)
• verschillen in religieuze of levensbeschouwelijke opvattingen
• ruzies met de familie over de manier van samenleven (trouwen, homohuwelijk, uithuwelijken)
• meningsverschillen over de seksuele geaardheid van gezinslid(leden)
• ruzies over de zorgplichten dan wel de opvang van familieleden door het gezin (verzorging en opvang van de senioren, een lastig of onfortuinlijk, respectievelijk gehandicapt (pleeg)kind)
• onvrede van de familie met de raskenmerken van gezinslid(leden) (zoals lichaamsbouw, huidskleur, haarsoort, gezichtskenmerken als oog-, neus- en lippenvorm)
• effectuering van eerwraak door de familie.

Problemen van de jeugdige met een of meer familieleden

Deze problemen zijn identiek aan de hiervoor genoemde subtypes, alleen betreft het hier een directe confrontatie/afkeuring/uitsluiting van de jeugdige door de familie.

Verwante problematiek kan optreden in de minder gestructureerde gezinsvormen zoals bij het mikadogezin of het communegezin: twee (soms meerdere) individuen, elk met kinderen, gaan een nieuwe duurzame relatie aan waarbij eventueel ook kinderen geboren worden. Hierbij vervagen de grenzen tussen de eigen en de pleeg- of adoptiekinderen. Als er sprake is van een woongemeenschap komt daar de vraag bij wie nu de primaire verzorger(s) is (zijn).

Culturele, leeftijds- en seksespecifieke kenmerken en verloop

De impact van de problemen hangt heel sterk af van de context. Het effect van bemoeienis van buiten wordt in de ene cultuur met schouderophalen afgedaan en heeft in een andere cultuur zeer verstrekkende gevolgen. Daarnaast zijn de aard en de intensiteit van conflicten met de familie vaak sekseafhankelijk. Ook leeftijd kan een grote rol spelen; wat buiten het besef van jonge kinderen gaat, kan in de adolescentie hard aankomen. In cultureel-gemengde gezinnen kunnen zaken als raskenmerken en culturele achtergrond belangrijke conflictveroorzakende factoren zijn.

Leeftijdsgebonden veranderingen

Problemen kunnen ontstaan wanneer in de puberteit/adolescentie veranderingen plaatsvinden die door het gezin geaccepteerd, maar door de familie afgewezen worden (of vice versa):

• roken, drinken, drugsgebruik, uitgaansleven, groepsgedrag
• veranderingen in uiterlijke raskenmerken zoals huidskleur en haargroei
• voortijdige beëindiging van school-, sport- of andersoortige opleiding.

Voorgaande conflicten kunnen uiteindelijk leiden tot het verbreken van alle interacties tussen het gezin en de familie door:

• vrijwillige verbreking van het contact met de familie of een deel ervan
• verstoting van het gezin door de familie of een deel daarvan.